Từ năm 2003 đến nay, Chính phủ Ä‘ã ba lần thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng từng bÆ°á»›c Ä‘Æ°a thị trường xăng, dầu trong nÆ°á»›c tiếp cận vá»›i thị trường thế giá»›i bằng Quyết định 187 ngày 15-9-2003; Nghị định 55 ngày 6-4-2007 và Nghị định 84 ngày 15-9-2009 vá»›i nguyên tắc nhất quán là vận hành thị trường xăng, dầu Việt Nam theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c.

Còn nhiều bất cập

 

So vá»›i Quyết định 187 và Nghị định 55, Nghị định 84 có bÆ°á»›c tiến má»›i, Ä‘ã quy định cụ thể những Ä‘iều kiện cÆ¡ bản để kinh doanh xăng, dầu theo cÆ¡ chế thị trường, giao cho doanh nghiệp (DN) xăng, dầu đầu mối quyết định giá bán buôn, giá bán lẻ, ổn định thuế nhập khẩu mở rá»™ng cho các thành phần kinh tế tham gia nhập khẩu, phân phối xăng, dầu, phát triển hệ thống tổng đại lý, đại lý, phát triển cÆ¡ sở hạ tầng kinh doanh xăng, dầu...

 

Sau hÆ¡n ba năm thá»±c hiện Nghị định 84, thị trường xăng, dầu Ä‘ã có bÆ°á»›c phát triển má»›i, bảo đảm nhu cầu xăng, dầu cho phát triển kinh tế - xã há»™i phục vụ dân sinh, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, an sinh xã há»™i, người tiêu dùng bÆ°á»›c đầu quen dần vá»›i biến Ä‘á»™ng giá thị trường, má»™t số yếu tố cạnh tranh lành mạnh Ä‘ã và Ä‘ang hình thành trong hệ thống phân phối của cả nÆ°á»›c. Tuy nhiên, má»™t số ná»™i dung của nghị định và cách tổ chức vận hành nghị định này Ä‘ã bá»™c lá»™ những bất cập. Nhiều ná»™i dung cÆ¡ bản của nghị định không được thá»±c hiện đầy đủ nhÆ°: giao cho DN đầu mối quyết định giá, ổn định thuế nhập khẩu, việc hình thành quản lý, sá»­ dụng Quỹ bình ổn giá chÆ°a Ä‘em lại kết quả nhÆ° mong muốn, tiêu chí phát triển tổng đại lý chÆ°a phù hợp vá»›i thá»±c tiá»…n; sá»­ dụng các công cụ Ä‘iều tiết giá bán lẻ còn cứng nhắc, chÆ°a linh hoạt, "giật cục" gây tâm lý bức xúc và không đồng thuận trong xã há»™i. Trách nhiệm kiểm soát hệ thống tổng đại lý, đại lý bán lẻ của các DN đầu mối, chính quyền sở tại còn lỏng lẻo; chất lượng xăng, dầu, an toàn phòng, chống cháy nổ chÆ°a được quan tâm thỏa Ä‘áng và thá»±c hiện nghiêm túc; gian lận thÆ°Æ¡ng mại, buôn lậu xăng, dầu qua biên giá»›i vẫn diá»…n biến phức tạp... Do vậy, thị trường xăng, đầu trong nÆ°á»›c vẫn chÆ°a thật sá»± ổn định, môi trường kinh doanh xăng, dầu còn chứa Ä‘á»±ng nhiều yếu tố bất ổn, cÆ¡ sở hạ tầng kinh doanh xăng, dầu chÆ°a Ä‘áp ứng cho cả trÆ°á»›c mắt, trung hạn và dài hạn, chÆ°a tạo ra môi trường cạnh tranh đầy đủ và lành mạnh. Theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ, những bất cập nêu trên cần được Ä‘ánh giá má»™t cách khách quan, nghiêm túc, thẳng thắn để sá»›m sá»­a đổi, bổ sung hoặc có má»™t văn bản pháp lý má»›i thay thế Nghị định 84.

 

Những bất cập của Nghị định 84 cÅ©ng nhÆ° những hạn chế trong cách tổ chức vận hành nghị định này do nhiều nguyên nhân. Về khách quan, Nghị định 84 ra đời trong hoàn cảnh kinh tế thế giá»›i rÆ¡i vào khủng hoảng nghiêm trọng, giá nguyên liệu, nhiên liệu tăng cao, tăng liên tục và bất thường Ä‘ã tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c đến chỉ số giá tiêu dùng, chỉ số lạm phát của các nền kinh tế trên thế giá»›i, trong Ä‘ó có nÆ°á»›c ta. Trong các năm từ 2008 đến 2011, lạm phát của Việt Nam luôn ở mức cao, Chính phủ Ä‘ã kiên trì thá»±c hiện biện pháp kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vÄ© mô. Ðây là áp lá»±c rất lá»›n, ảnh hưởng trá»±c tiếp đến việc Ä‘iều hành giá xăng, dầu trong nÆ°á»›c, các nhà quản lý phải cân nhắc má»™t cách khó khăn để Ä‘Æ°a ra các biện pháp kiềm chế tăng giá trÆ°á»›c yêu cầu của Chính phủ và đời sống nhân dân.

 

Ngoài áp lá»±c lạm phát, nguyên nhân chủ quan là các biện pháp Ä‘iều chỉnh giá xăng, dầu thời gian qua không linh hoạt, hiệu quả công tác dá»± báo, phân tích thị trường thấp, không theo kịp biến Ä‘á»™ng của thị trường. Má»—i khi giá dầu thế giá»›i biến Ä‘á»™ng, các nhà quản lý thường xuyên lạm dụng công cụ thuế nhập khẩu, Quỹ bình ổn giá để Ä‘iều chỉnh giá bán lẻ, làm giá bán lẻ bị biến dạng, không thá»±c chất. Việc kìm hãm thời gian Ä‘iều chỉnh giá Ä‘ã tạo ra những cú sốc về giá không Ä‘áng có, dẫn đến tình trạng khi tăng giá thì tăng nhanh, tăng cao, khi giảm giá thì  giảm chậm, giảm nhỏ giọt, thậm chí có thời Ä‘iểm giá thế giá»›i giảm thì giá trong nÆ°á»›c lại tăng, khiến người tiêu dùng thấp thỏm chờ đợi, rồi nghi ngờ tính minh bạch của Nghị định 84 và khó hiểu cách Ä‘iều hành giá của các nhà quản lý...

 

Cần văn bản má»›i hoàn thiện hÆ¡n

 

Theo chỉ đạo của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng chủ trì phối hợp vá»›i các bá»™, ngành, các địa phÆ°Æ¡ng Ä‘ang tập trung nghiên cứu, thu thập nhiều ý kiến Ä‘óng góp để xây dá»±ng má»™t văn bản pháp lý má»›i cho kinh doanh xăng, dầu. Má»™t văn bản pháp lý bảo đảm cho kinh doanh xăng, dầu theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, trÆ°á»›c hết cần làm rõ hai vấn đề cÆ¡ bản sau: Má»™t là, phải khẳng định và quy định cụ thể những Ä‘iều cÆ¡ bản bảo đảm kinh doanh xăng, dầu theo cÆ¡ chế thị trường mà mấu chốt là theo giá thị trường, do thị trường Ä‘iều tiết và do doanh nghiệp quyết định giá, trên cÆ¡ sở những quy định của pháp luật về giá. Hai là, xăng, dầu là mặt hàng kinh doanh có Ä‘iều kiện, nằm trong nhóm hàng cần được quản lý và thá»±c hiện biện pháp bình ổn giá, vì vậy cần phải quy định rõ những ná»™i dung Nhà nÆ°á»›c cần quản lý và quản lý bằng quy phạm pháp luật, không sá»­ dụng công cụ hành chính để can thiệp Ä‘iều tiết thị trường nếu không có biến Ä‘á»™ng bất thường.

 

Khi mấy vấn đề nêu trên được làm rõ thì những ná»™i dung khác của văn bản pháp lý má»›i sẽ thông suốt, tạo môi trường pháp lý cho kinh doanh xăng, dầu thời gian tá»›i minh bạch hÆ¡n.

 

Hiện tại dÆ° luận xã há»™i, người tiêu dùng, các nhà quản lý, giá»›i chuyên gia, Ä‘á»™i ngÅ© thÆ°Æ¡ng nhân xăng, dầu và những người quan tâm Ä‘ang kỳ vọng vào má»™t văn bản pháp lý má»›i tiến bá»™ hÆ¡n, quy tụ đủ các yếu tố, Ä‘iều kiện để vận hành thị trường xăng, dầu trong nÆ°á»›c theo cÆ¡ chế thị trường có quản lý nhà nÆ°á»›c ổn định hÆ¡n, minh bạch, trÆ¡n tru hÆ¡n; bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nÆ°á»›c, quyền lợi người tiêu dùng và quyền lợi của doanh nghiệp xăng, dầu; góp phần làm cho xã há»™i yên tâm hÆ¡n, người tiêu dùng dá»… hiểu, dá»… kiểm soát, dá»… đồng cảm, chia sẻ hÆ¡n. Các doanh nghiệp, thÆ°Æ¡ng nhân kinh doanh xăng, dầu được hoạt Ä‘á»™ng trong má»™t môi trường pháp lý ổn định hÆ¡n, bá»›t thấp thỏm nhÆ° cách các nhà quản lý sá»­ dụng công cụ Ä‘iều tiết giá bán lẻ thời gian qua; cÆ¡ quan quản lý đỡ vất vả, khó khăn khi phải Ä‘Æ°a ra các quyết định hành chính để Ä‘iều tiết thị trường xăng, dầu. Rất mong văn bản pháp lý má»›i sẽ là cú huých mạnh mẽ thúc đẩy thị trường xăng, dầu trong nÆ°á»›c tiếp tục tiến lên theo hÆ°á»›ng tiếp cận thị trường xăng, dầu thế giá»›i.

 

Nguồn tin: (Nhân Dân)