Ngay sau cuá»™c há»™i thảo về hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu do Bá»™ Tài chính tổ chức, lãnh đạo Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) Ä‘ã tổ chức má»™t buổi gặp mặt báo chí để phản bác những thông tin mà theo doanh nghiệp này là “không Ä‘úng sá»± thật”.

Tuy nhiên, dù đại diện Petrolimex có Ä‘Æ°a ra các dẫn chứng, số liệu để chứng minh việc kinh doanh xăng dầu của họ Ä‘ang lá»—, thì vá»›i nhiều chuyên gia kinh tế, Petrolimex Ä‘ang quên mất má»™t Ä‘iều rằng, thuế nhập khẩu xăng dầu của Việt Nam hiện bằng 0, và trong khi doanh nghiệp này chỉ tập trung so sánh giá bán lẻ xăng tại Việt Nam vá»›i má»™t số nÆ°á»›c có mặt bằng giá cao hÆ¡n, thì lại không đả Ä‘á»™ng gì đến việc mức giá bán lẻ này vẫn cao hÆ¡n Ä‘áng kể so vá»›i nhiều nÆ°á»›c khác. Ví dụ vá»›i Venezuela, giá xăng của chúng ta Ä‘ang cao gấp 30 lần so vá»›i họ.

Bá»™ trưởng nói sai?

Lý giải vá»›i báo giá»›i về con số lãi 780 đồng/lít xăng trÆ°á»›c thời Ä‘iểm giảm giá cuối tháng 8, được Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ nêu ra tại cuá»™c há»™i thảo hôm 19/9, Chủ tịch Há»™i đồng Quản trị Petrolimex Bùi Ngọc Bảo quả quyết “không có chuyện Ä‘ó”.

Theo số liệu từ người đứng đầu Petrolimex, vào thời Ä‘iểm Ä‘ó (ngày 26/8), trÆ°á»›c khi giảm, giá xăng cÆ¡ sở Ä‘ang cao hÆ¡n giá bán 178 đồng/lít. NhÆ° vậy, nếu trừ Ä‘i lấy 300 đồng lãi định mức, doanh nghiệp lãi này chỉ lãi “thêm” 122 đồng/lít xăng 92, dầu diesel lãi 441 đồng/lít.

NhÆ° vậy, sau khi hạ giá và giảm quỹ bình ổn, Petrolimex lá»— 135 đồng/lít xăng, còn diesel 0,05S lãi 267 đồng/lít, diesel 0,25S lãi 17 đồng/lít.

Theo ông Bảo, mặt hàng lãi cao nhất của doanh nghiệp này cÅ©ng chỉ là 441 đồng/lít, “không có chuyện” Ä‘ang lãi hÆ¡n 1.000 đồng/lít (tính cả lãi định mức).

Tuy nhiên, trong khi cố gắng minh bạch các con số kinh doanh (bởi giá thế giá»›i được công khai), lãnh đạo Petrolimex cÅ©ng thừa nhận, giá vốn xăng dầu có thể rất khác nhau giữa các doanh nghiệp, và giá vốn ở Petrolimex luôn “chạy quanh” vá»›i giá cÆ¡ sở.

CÅ©ng tại buổi gặp gỡ hôm qua, lý giải trÆ°á»›c thông tin Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính Ä‘ã hỏi ý kiến Petrolimex trÆ°á»›c khi ký quyết định giảm giá và nhận được sá»± đồng thuận, ông Bảo cho rằng, Ä‘úng là ông có gặp Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ để báo cáo và bàn bạc về việc có nên giảm giá xăng dầu vào thời Ä‘iểm Ä‘ó hay không, chứ không phải lập tức “gật đầu, giảm được”.

“Khi Ä‘ó, tôi có nói Ä‘ây là thời Ä‘iểm tÆ°Æ¡ng đối tốt cho công bố hoạt Ä‘á»™ng xăng dầu theo Nghị định 84 và mong Bá»™ Tài chính có hÆ°á»›ng dẫn xá»­ lý đối vá»›i tồn tại của doanh nghiệp từ đầu năm. Còn chuyện giảm giá, tôi chỉ nói vá»›i xu hÆ°á»›ng Ä‘i xuống của giá xăng dầu thế giá»›i, thì khi há»™i tụ đủ, cÆ¡ há»™i hạ giá là hoàn toàn được. CÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c sẽ là người quyết định”, ông Bảo nói.

Khi được hỏi vì sao không Ä‘Æ°a ra được câu trả lời cụ thể khi Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính yêu cầu làm rõ từng mặt hàng xăng, dầu lá»— hay lãi, ông Bảo phân trần, không báo cáo được con số lá»—, lãi cụ thể từng mặt hàng, bởi... không có sá»± chuẩn bị từ trÆ°á»›c.

So sánh khập khiá»…ng

Trong các bản tin thị trường gần Ä‘ây của Petrolimex, đăng tải trên website của tổng công ty này, phần so sánh giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c vá»›i má»™t vài quốc gia láng giềng luôn là mục không thể thiếu. Đáng chú ý là giá bán lẻ tại Việt Nam luôn đứng ở mức thấp hÆ¡n các ví dụ được nêu trong phần so sánh.

Chẳng hạn, trong bản tin ngày 21/9/2011, Petrolimex cho biết: xăng RON 92 Ä‘ang bán tại Việt Nam thấp hÆ¡n Lào 5.798 đồng/lít, thấp hÆ¡n Campuchia 6.052 đồng/lít, thấp hÆ¡n Singapore 12898 đồng/lít và thấp hÆ¡n Trung Quốc 4.322 đồng/lít.

Trong bản tin ngày 5/9/2011, giá xăng RON 92 được nêu là 20.800 Ä‘ôÌ€ng/lít; thấp hÆ¡n Lào 5.798 đồng/lít, thấp hÆ¡n Campuchia 3.945 đồng/lít, thấp hÆ¡n Singapore 13.014 đồng/lít và thấp hÆ¡n Trung Quốc 4.322 đồng/lít.

Thế nhÆ°ng, dù có tìm mỏi mắt thì cÅ©ng không thấy mục so sánh vá»›i các quốc gia mà giá xăng dầu Việt Nam Ä‘ang tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng hoặc cao hÆ¡n (mặc dù Petrolimex chắc cÅ©ng nắm rõ).

Chẳng hạn, theo số liệu về giá bán lẻ xăng tại Mỹ của CÆ¡ quan Thông tin năng lượng (EIA), thuá»™c Bá»™ Năng lượng Mỹ, má»™t gallon xăng hôm 19/9/2011 có giá trung bình khoảng 3,7 USD. Má»™t gallon tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 3,78 lít, suy ra má»™t lít xăng giá khoảng 1 USD, xấp xỉ 20.800 đồng, gần ngang vá»›i Việt Nam.

Còn tại thời Ä‘iểm 15/5/2011, cách Ä‘ây hÆ¡n 4 tháng, giá bán lẻ trung bình má»™t lít xăng tại Mỹ chỉ vào khoảng 0,58 USD, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 12.000 đồng, trong khi má»™t lít xăng bán lẻ tại Việt Nam lúc Ä‘ó giá 21.300 đồng, tức đắt gần gấp Ä‘ôi giá tại Mỹ.

Hay so vá»›i Venezuela, theo số liệu được Staveley Head - hãng bảo hiểm thÆ°Æ¡ng mại của Anh quốc - công bố hồi đầu tháng 9/2011, người dân nÆ°á»›c này hiện chỉ mất khoảng 0,03 USD cho má»™t lít xăng, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 630 đồng Việt Nam/lít, tức giá bán lẻ xăng tại Việt Nam so vá»›i Venezuela hiện cao hÆ¡n 30 lần.

Tuy nhiên, có má»™t yếu tố quan trọng hÆ¡n mà Ä‘áng lẽ Petrolimex nên so sánh, liên quan đến tính "hợp lý" của giá xăng đặt trong tÆ°Æ¡ng quan vá»›i mức sống và ngưỡng chịu Ä‘á»±ng của Ä‘ông đảo người dân trong nÆ°á»›c. Giả sá»­, nếu Ä‘em so tá»· lệ giá xăng/thu nhập bình quân của người Việt (GDP bình quân đầu người năm 2010: 1.170 USD) vá»›i Singapore (62.000 USD), Trung Quốc (4.500 USD) hay Mỹ (47.000 USD)... thì không biết giá xăng tại Việt Nam thá»±c sá»± nên đứng ở mức nào?

Nghe khó "lọt tai"

Theo TS. Ngô Trí Long, nguyên Phó viện trưởng Viện Thị trường giá cả, những thông tin từ phía Petrolimex Ä‘Æ°a ra đến nay Ä‘ã quá nhàm chán. Bởi, lúc nào doanh nghiệp này cÅ©ng kêu lá»—, song trong báo cáo tài chính phục vụ cổ phần hóa (IPO) vừa qua thì lại báo lãi hàng nghìn tá»· đồng.

Rõ ràng, sẽ có hai trường hợp xảy ra, hoặc là doanh nghiệp này lãi thật, nhÆ°ng miệng vẫn luôn kêu là lá»— vì thá»±c tế các hạch toán, xuất nhập xăng dầu nhà nÆ°á»›c cÅ©ng không thể kiểm soát được hết. Hoặc má»™t trường hợp khác xảy ra là doanh nghiệp này có thua lá»— thật.

Vì vậy, theo TS. Long, cÆ¡ quan quản lý cần phải làm rõ được “bảng tính giá cÆ¡ sở của doanh nghiệp xăng dầu” công bố có Ä‘áng tin cậy hay không.

Trong khi Ä‘ó, theo chuyên gia kinh tế VÅ© Đình Ánh, về nguyên tắc, lợi ích của doanh nghiệp xăng dầu xung Ä‘á»™t vá»›i lợi ích người tiêu dùng, nên Nhà nÆ°á»›c phải đảm nhận vai trò Ä‘iều hòa các lợi ích này để giảm xung Ä‘á»™t.

Không những thế, để thiết lập được má»™t thị trường xăng dầu thá»±c sá»±, nhà nÆ°á»›c cần phải xóa bỏ vị thế Ä‘á»™c quyền trong kinh doanh xăng dầu của Petrolimex. Tiếp Ä‘ó là phải tách khâu nhập khẩu, bán buôn xăng dầu vá»›i khâu bán lẻ. Không nên để Petrolimex vừa nhập khẩu, vừa bán buôn lại vừa bán lẻ, sẽ rất khó kiểm soát, và những gì họ báo cáo cÅ©ng khó mà tin tưởng tuyệt đối được, ông Ánh đề xuất.

Còn theo TS. Nguyá»…n Thị Lan (Học viện Tài chính), việc Petrolimex Ä‘Æ°a ra cách tính giá xăng dầu của mình rồi kêu lá»— là không hợp lý. Bởi lẽ, mức giá mà họ công bố là mức giá cÆ¡ sở được tính trên quy định của Nghị định 84/CP và các yếu tố đầu vào đều do các cÆ¡ quan Nhà nÆ°á»›c ban hành, chứ không phải giá vốn của doanh nghiệp. Giá vốn có thể thấp hÆ¡n hoặc cao hÆ¡n giá cÆ¡ sở phụ thuá»™c vào việc Petrolimex ký thỏa thuận vá»›i nhà cung cấp và thời Ä‘iểm giao hàng.

“Chính sá»± thiếu tường minh trong cÆ¡ cấu giá Ä‘ó là nguyên nhân dẫn đến thá»±c tế: dù giá lên hay xuống thì doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu luôn kêu lá»—, cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c thì chịu áp lá»±c, còn người tiêu dùng thì cắn răng chịu Ä‘á»±ng”, TS. Lan nói.

Còn theo TS. Nguyá»…n Đức Độ (Viện Kinh tế - Tài chính), trên thị trường xăng dầu hiện nay, Petrolimex là doanh nghiệp chiếm gần 2/3 thị phần. Do vậy, về logic, sức mạnh thị trường sẽ cho phép doanh nghiệp này áp đặt mức giá cao đối vá»›i người tiêu dùng.

Đây chính là lý do Chính phủ phải can thiệp vào quá trình định giá xăng dầu trong thời gian qua. Tuy nhiên, thá»±c tế thì việc này chÆ°a mang lại nhiều kết quả vì chi phí hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu, không phải khi nào cÆ¡ quan quản lý cÅ©ng biết rõ mồn má»™t.

“Đó là chÆ°a kể đến việc Petrolimex được tiếp nhận và quản lý quỹ bình ổn giá xăng dầu hàng nghìn tá»· đồng. Trên lý thuyết thì quỹ này không được dùng vào mục Ä‘ích khác, nhÆ°ng có ai Ä‘i kiểm tra là nó Ä‘ang nằm ở ngân hàng hay ở Ä‘âu Ä‘âu? Cho nên, những ý kiến cho rằng Petrolimex không được lợi lá»™c gì từ quỹ này nghe khó lọt tai lắm”, má»™t chuyên gia kinh tế bình luận.

Nguồn tin: VnEconomy