Học theo “ông Ä‘iện”, “ông xăng dầu” cÅ©ng tăng giá theo kiểu “Ä‘ánh úp”  khiến “thượng đế” vô cùng "tủi thân" vá»›i cái kiểu tăng giá vô tá»™i vạ mà “không thèm báo trÆ°á»›c má»™t lời”… PGS.TS Nguyá»…n Văn Nam, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu ThÆ°Æ¡ng mại (Bá»™ ThÆ°Æ¡ng mại, nay là Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng), chia sẻ bức xúc về vấn đề này.

- Ở Việt Nam, xăng sản xuất trong nÆ°á»›c má»›i Ä‘áp ứng được 30% nhu cầu, còn 70% phải nhập khẩu và do 11 DN đầu mối “đảm trách”, trong Ä‘ó riêng Petrolimex chiếm trên 60% thị phần. Trong khi Ä‘ó, theo Luật Cạnh tranh, nếu má»™t DN chiếm trên 30% thì Ä‘ó là thống lÄ©nh thị trường, mà thống lÄ©nh thị trường chính là Ä‘á»™c quyền. NhÆ° vậy, thá»±c chất thị trường xăng dầu Việt Nam mang tính Ä‘á»™c quyền, Ä‘ã là Ä‘á»™c quyền thì không thể để cho DN tá»± định giá được, Ä‘ã là Ä‘á»™c quyền thì lợi ích nhóm sẽ lấn át lợi ích người tiêu dùng, lợi ích xã há»™i.

 

Bất cập lá»›n nhất của Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu là không xác định được thị trường xăng dầu hiện nay là Ä‘á»™c quyền hay cạnh tranh. Nếu Ä‘á»™c quyền mà để cho DN tá»± định giá là không Ä‘úng, bởi lẽ Luật Quản lý giá quy định “những sản phẩm Ä‘á»™c quyền, Nhà nÆ°á»›c phải quyết định giá”. ChÆ°a đủ Ä‘iều kiện tạo lập thị trường nhÆ°ng  lại cứ “nhắm mắt” đẩy sang thị trường là không ổn. 

- Xăng dầu là mặt hàng chiến lược, phải cân bằng, mục tiêu ổn định nền kinh tế là hàng đầu chứ không chỉ chăm chăm tối Ä‘a hóa lợi nhuận của DN. Ở các nÆ°á»›c khác, mặt hàng xăng dầu càng ổn định càng tốt, không cưỡng lại xu hÆ°á»›ng giá thế giá»›i nhÆ°ng không để nó “nhảy múa” theo giá thế giá»›i, vì ổn định mặt hàng này kéo theo ổn định nhiều ngành nghề khác  và giúp ổn định cho toàn nền kinh tế. 

 

Xăng dầu là mặt hàng chiến lược, tÆ°Æ¡ng đối ổn định chứ không nhÆ° mua rau; kinh doanh phải tính toán chu trình, chu kỳ tiêu thụ xăng dầu, phải tìm khách hàng, thị trường, dịch vụ và thời Ä‘iểm mua giá rẻ. Chứ Ä‘iều hành theo kiểu giá xăng dầu thế giá»›i tăng thì trong nÆ°á»›c lập tức công bố tăng giá là kiểu “nói dối”, là cái cá»› vì thá»±c tế anh có phải nhập giá xăng ở mức giá ngất ngưởng Ä‘ó hay không?.

 

Nếu Tổng Giám đốc mà chờ giá xăng dầu tăng rồi má»›i nhập thì nên cách chức Tổng Giám đốc Ä‘ó Ä‘i vì xăng dầu thế giá»›i tuần trÆ°á»›c tăng, tuần này giảm, anh có giảm hay không?. Mà cán bá»™ nhà nÆ°á»›c cÅ©ng “a dua” giải thích theo ý DN, thá»­ hỏi, những cán bá»™ Ä‘ó Ä‘áng tin cậy không?.

 

Anh chủ quản thì phải đồng trách nhiệm, chứ không thể nói không biết, nhÆ° thế là sá»± vô trách nhiệm, không thể “Ä‘á quả bóng trách nhiệm” lung tung được. 

 

Theo tôi, vá»›i thá»±c tế hiện nay, chỉ nên trao quyền cho DN “kiến nghị, đề xuất” việc tăng giá xăng dầu, mức giá và thời gian tăng cụ thể, chứ chÆ°a nên trao quyền cho DN tá»± quyết định tăng giá xăng dầu cho DN.

 

 

- Chúng ta cần sá»›m Ä‘Æ°a việc kinh doanh xăng dầu hoạt Ä‘á»™ng theo cÆ¡ chế thị trường, thượng tôn pháp luật. Hoạt Ä‘á»™ng theo cÆ¡ chế thị trường không phải tá»± do, tá»± phát, muốn làm gì thì làm mà phát triển theo nền kinh tế thị trường được kiểm tra, kiểm soát bằng công cụ kinh tế. Lẽ ra, Tổng Công ty phải chịu trách nhiệm đến cùng về giá cả và chất lượng vá»›i người tiêu dùng. Thá»±c tế, chính các đại lý Honda Ä‘ã học theo kiểu này, khi cầu tăng cao, đại lý tá»± ý tăng 3-4 triệu đồng/chiếc vá»›i “luận Ä‘iệu” “tôi Ä‘ã mua đứt, bán Ä‘oạn, nên tôi có quyền tăng giá”.

 

TrÆ°á»›c hết, cần nhận thức rằng để tạo lập thị trường cạnh tranh thì phải có nhiều Cty cạnh tranh vá»›i nhau. Đơn cá»­ nhÆ° ngành viá»…n thông có “ông” VNPT, đẻ thêm “ông” Viettel (cùng là nhà nÆ°á»›c) nhÆ°ng ngay lập tức có cạnh tranh quyết liệt ngay. Theo tôi, ngành xăng dầu có thể chia thành 3 TCty xăng dầu phụ trách 3 miền thì ngay lập tức sẽ có cạnh tranh; chứ còn má»™t DN thống lÄ©nh tá»›i 60% thị trường cả nÆ°á»›c thì “Ä‘ào” Ä‘âu ra cạnh tranh?.

 

Những “anh” bé hÆ¡n không dại gì tiên phong mà chỉ nhìn theo “anh lá»›n” mà hành Ä‘á»™ng, “anh lá»›n” lên giá thì cÅ©ng lên giá, hạ thì cÅ©ng hạ theo kiểu “nÆ°á»›c nổi thì bèo nổi”. Anh này kiếm lợi thì họ cÅ©ng lợi, mặc dù Ä‘ôi lúc vênh nhau song “lợi ích đồng hành” vẫn lá»›n hÆ¡n.

 

Thứ hai, Nhà nÆ°á»›c sẽ Ä‘iều hành kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, nhÆ° chính sách thuế, chính sách tài chính...; phải Ä‘iều chỉnh bằng công cụ kinh tế chứ không phải bằng mệnh lệnh hành chính, “cắt bỏ” mọi thủ tục xin - cho, thiếu minh bạch. Bởi lẽ, Ä‘ã có thời kỳ chính sách thuế cản trở thị trường, khi giá xăng dầu thế giá»›i thấp thì Ä‘ánh thuế giá cao để DN nhập ít (căn cứ vào báo cáo của TCty mà không biết thá»±c tế có Ä‘úng thế không ...).

 

Thứ ba, Nhà nÆ°á»›c sẽ trao quyền tá»± chủ kinh doanh cho DN, không cầm tay chỉ việc nữa. Nhà nÆ°á»›c sẽ kiểm tra, giám sát chặt chẽ, chỉ tuân theo luật pháp thôi. 

 

Đó là ba yếu tố tạo lập thị trường, chứ không phải nhÆ° hiện tại cho DN định giá thì coi nhÆ° hoạt Ä‘á»™ng theo kinh tế thị trường. Mà DN Ä‘á»™c quyền bao giờ cÅ©ng vì lợi ích DN là hàng đầu; còn người ta giải trình, mô tả thì có hàng nghìn cách “lọt tai”, quyền lợi người tiêu dùng hay mục tiêu ổn định nền kinh tế bị “đặt xuống hàng thứ”.

 

 

Nguồn tin: phapluatvn