Ông nhìn nhận nhÆ° thế nào về phÆ°Æ¡ng an thu phí bảo trì đường bá»™ mà Tổng Cục Đường bá»™ vừa Ä‘Æ°a ra?

PGS TS. Nguyá»…n Quang Toản - nguyên Chủ nhiệm bá»™ môn Đường bá»™, trường ĐH Giao thông Vận tải Hà Ná»™i: Tôi ủng há»™ việc lập quỹ bảo trì đường bá»™, vì ở nÆ°á»›c ta xu thế đầu tÆ° rất nhiều vào làm đường nhiều nhÆ°ng lại không có quỹ để bảo trì, sá»­a chữa khi đường hỏng, tá»›i khi đường hỏng nặng rồi thì trách nhiệm làm đường lại phải Ä‘óng góp rất nhiều hoặc chúng ta lại phải Ä‘i vay tiền để làm đường.

Về những phÆ°Æ¡ng án thu phí mà Tổng Cục Đường bá»™ Ä‘Æ°a ra má»›i chỉ là bÆ°á»›c đầu và còn phải qua nhiều cấp duyệt. Những phÆ°Æ¡ng án này nhiều nÆ°á»›c trên thế giá»›i thá»±c hiện rồi nên không có gì là má»›i mẻ cả. Tuy nhiên, ở nÆ°á»›c ngoài, họ không để xảy ra tình trạng phí chồng phí, họ rất rõ ràng về quỹ bảo trì đường bá»™ và có những sá»± há»— trợ kịp thời trong trường hợp cần thiết.

Vậy phải làm nhÆ° thế nào thì má»›i gọi là hợp lí thÆ°a ông?

PGS TS. Nguyá»…n Quang Toản: Thá»±c tế, những người có nhu cầu thì má»›i tham gia giao thông và xe Ä‘ã lăn bánh trên đường thì phải Ä‘óng tiền bảo dưỡng, nhÆ°ng vấn đề ở Ä‘ây là có xe phá hoại đường nhiều và xe phá hoại ít.

Nói nhÆ° xe máy hay xe ô tô con, sức phá hoại đường là không Ä‘áng kể nhÆ°ng các phÆ°Æ¡ng tiện này khi tham gia giao thông cÅ©ng chiếm dụng phần diện tích đường nhất định; còn các xe trọng tải nặng, xe container thì sức phá hoại là khủng khiếp… NhÆ° vậy, nếu Ä‘ánh đồng % phí xăng dầu thì rõ ràng là không công bằng đối vá»›i các loại phÆ°Æ¡ng tiện và chủ phÆ°Æ¡ng tiện.

Nên căn cứ vào sức phá hoại đường của má»—i loại xe để thu phí bổ sung qua phÆ°Æ¡ng tiện. Ngoài ra, cần tính Ä‘á»™ chênh lệch về % phí xăng dầu minh bạch và phù hợp.

Má»™t việc cần làm ngay nữa là phải xóa bỏ 1 trong 2 khoản phí xăng dầu hoặc gá»™p 2 loại phí làm 1 chứ không thể thu cả 2 loại phí giống nhau cho 1 mục Ä‘ích sá»­ dụng. Nếu không rõ ràng trong việc này thì tổng phí chủ phÆ°Æ¡ng tiện phải ná»™p là 4 chứ không phải là 3, sẽ thiệt thòi cho họ.

Vẫn nói về thu phí qua xăng dầu, có 1 vấn đề rõ ràng trong Ä‘ó là sẽ tính cả % phí bảo trì đường bá»™ đối vá»›i những đối tượng sá»­ dụng xăng dầu nhÆ°ng không vào mục Ä‘ích tham gia giao thông đường bá»™, ông nghÄ© sao về Ä‘iều này?

PGS TS. Nguyá»…n Quang Toản: Äúng, ngành giao thông không thể Ä‘ánh phí xăng dầu để gây quỹ bảo trì đường bá»™ cho các đối tượng sá»­ dụng nhiên liệu không vào mục Ä‘ích tham gia giao thông đường bá»™.

Cứ nói chung chung là thu 1.000 đồng/lít xăng, 300 và 500 đồng/lít dầu diesel thì biết hiểu sao? Phải “định nghÄ©a” rõ phí xăng dầu ở Ä‘ây là gì? Bởi vì không chỉ giao thông mà còn nhiều ngành nghề khác sá»­ dụng xăng dầu.

Tôi nói Ä‘Æ¡n cá»­ nhÆ° việc người ta sá»­ dụng xăng dầu trong nghề cá, sá»­ dụng xăng dầu trong sản xuất nông nghiệp… Họ chạy tàu thuyền Ä‘i Ä‘ánh bắt cá, họ đổ dầu vào máy để cày bừa ruá»™ng đồng chứ họ không chạy ô tô xe máy trên đường, họ không phá hoại đường nên trách nhiệm Ä‘óng góp xây quỹ bảo trì đường bá»™ không phải là của họ.

Trên thá»±c tế, để phân biệt được mục Ä‘ích sá»­ dụng xăng dầu nhÆ° thế nào là rất khó, nhÆ°ng tìm cách trả lại % phí cho người dân cÅ©ng không dá»… dàng gì. Ở nÆ°á»›c Đức người ta cÅ©ng không phân biệt được, nhÆ°ng sau Ä‘ó họ chuyển phí dôi dÆ° vào 1 quỹ gọi là phúc lợi xã há»™i để trợ cấp cho nông dân, tuy chỉ là tÆ°Æ¡ng đối thôi nhÆ°ng Ä‘ó cÅ©ng là việc làm hợp lòng dân.

“Phải thay đổi về giải pháp”

Xu hÆ°á»›ng xóa bỏ các trạm thu phí Nhà nÆ°á»›c để chuyển giao sang trạm BOT là mục tiêu của ngành giao thông. Vậy Ä‘ây có phải là hình thức ép phí đối vá»›i các chủ phÆ°Æ¡ng tiện thÆ°a ông?

PGS TS. Nguyá»…n Quang Toản: Äiều này có vẻ rất ấm á»›.

Ở nÆ°á»›c ngoài chỉ thu phí cầu đường khi hệ thống đường công cá»™ng Ä‘áp ứng được nhu cầu Ä‘i lại của người dân. Ai muốn Ä‘i đường tốt, muốn tiết kiệm thời gian và nhiên liệu thì tá»± họ ná»™p tiền để Ä‘i đường có thu phí, còn ai không muốn Ä‘i đường thu phí thì chọn đường xấu hÆ¡n.

PhÆ°Æ¡ng tiện phải “Ä‘á»™i” trên đầu nhiều loại phí gây quỹ bảo trì đường bá»™, bất cập lá»›n nhất của phÆ°Æ¡ng án thu phí này là gì thÆ°a ông?

Ông Thái Văn Trung - Tổng ThÆ° ký Hiệp há»™i Vận tải TP.HCM: Äá»ƒ đảm bảo tính công bằng thì thu phí qua xăng dầu là hợp lí, nhÆ°ng nhìn vào tổng thể thì có nhiều Ä‘iều bất cập trong phÆ°Æ¡ng án này.

Lâu nay doanh nghiệp vận tải Ä‘ã phải ná»™p phí xăng dầu vá»›i mục Ä‘ích phát triển hạ tầng giao thông đường bá»™ nhÆ°ng thu được bao nhiêu và chi ra bao nhiêu thì chÆ°a bao giờ rõ ràng.

Nay phÆ°Æ¡ng án má»›i tiếp tục nêu ra việc thu phí xăng dầu để bảo trì, duy tu đường bá»™, nói vậy là có 2 loại phí xăng dầu doanh nghiệp vận tải phải ná»™p chứ không phải 1, tôi thấy vô lí. Theo tôi nên gá»™p lại hoặc xóa bỏ 1 trong 2 khoản phí xăng dầu Ä‘i và cần công khai minh bạch để phục vụ cho việc sá»­a chữa cầu đường.

Còn thu trá»±c tiếp theo đầu phÆ°Æ¡ng tiện cÅ©ng không hợp lí. Lí do vì đầu xe nhÆ° nhau nhÆ°ng việc sá»­ dụng đường bá»™ là khác nhau, có người dùng nhiều người dùng ít, nhiều xe chạy suốt trên đường nhÆ°ng có xe chỉ lÆ°u hành ná»™i bá»™ nên sẽ không công bằng.

Theo ông, nếu phÆ°Æ¡ng án thu phí này được duyệt sẽ có tác Ä‘á»™ng nhÆ° thế nào đến hoạt Ä‘á»™ng vận tải đường bá»™ nói riêng và tình hình kinh tế nói chung?

Ông Thái Văn Trung: Trong 3 phÆ°Æ¡ng án Tổng Cục Đường bá»™ Ä‘Æ°a ra thì duyệt phÆ°Æ¡ng án nào cÅ©ng là phí chồng phí. Theo tôi, phải có sá»± thay đổi về giải pháp thì má»›i đảm bảo công bằng và hợp lí. Còn không, nếu cứ thu 2 lần phí xăng dầu là Ä‘ã vi phạm pháp luật về sá»­ dụng dịch vụ, 2 nguồn thu cho cùng 1 mục Ä‘ích là gây quỹ bảo trì đường bá»™ là hoàn toàn sai.

Chỉ số giá tiêu dùng của nhóm giao thông luôn là cao nhất, khi phí chồng phí thì cÆ°á»›c vận tải chắc chắn sẽ phải Ä‘iều chỉnh theo hÆ°á»›ng tăng lên, mọi chi phí phát sinh khác cÅ©ng tăng dẫn đến nguy cÆ¡ lạm phát và Ä‘iều Ä‘ó đồng nghÄ©a vá»›i việc Ä‘i ngược vá»›i chủ trÆ°Æ¡ng kiềm chế lạm phát của Chính phủ.

Xin trân trọng cảm Æ¡n!