Chiều tối 28/3, Bá»™ Tài chính bất ngờ phát Ä‘i thông báo cho phép doanh nghiệp xăng dầu được Ä‘iều chỉnh tăng giá từ 362 đồng – 1.430 đồng/lít,kg xăng dầu, có hiệu lá»±c từ 20h cùng ngày.

Thông báo này không chỉ khiến người dân bất ngờ mà cả các chuyên gia kinh tế cÅ©ng không thể Ä‘oán được. Bởi lẽ, những ngày gần Ä‘ây, giá xăng dầu thế giá»›i liên tục sụt giảm, các đại lý xăng dầu được tăng hoa hồng gấp 3 – 4 lần những ngày trÆ°á»›c còn doanh nghiệp đầu mối vẫn được sá»­ dụng quỹ bình ổn ở mức rất cao.

DN lãi hÆ¡n 2.000 đồng/lít xăng, đại lý “ăn đậm”

Tính theo chu kỳ giá 30 ngày, giá cÆ¡ sở của mặt hàng xăng A92 Ä‘ã giảm 1.200 đồng/lít so vá»›i cách Ä‘ây 1 tháng và giá bán lẻ xăng dầu trÆ°á»›c thời Ä‘iểm tăng giá ngày 28/3 chỉ thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở 1.000 đồng/lít. Bá»™ Tài chính trong khi Ä‘ó vẫn cho sá»­ dụng quỹ bình ổn là 2.000 đồng/lít xăng, nhÆ° vậy doanh nghiệp xăng dầu Ä‘ã có lãi 1.000 đồng/lít xăng.

Sau khi Bá»™ Tài chính cho tăng giá xăng thêm tối Ä‘a 1.430 đồng/lít (nhiều doanh nghiệp Ä‘iều chỉnh tăng 1.400 đồng/lít, ví dụ Petrolimex), mức trích quỹ bình ổn vẫn được sá»­ dụng. Doanh nghiệp đầu mối nhÆ° vậy nghiá»…m nhiên lãi hÆ¡n 2.400 đồng/lít xăng.

Giá bán lẻ xăng dầu của Petrolimex kể từ 20h ngày 28/3/2013

Còn vá»›i giá dầu, giá cÆ¡ sở hiện Ä‘ã ngang giá bán lẻ, trong khi doanh nghiệp cÅ©ng được trích quỹ bình ổn là 800 đồng/lít dầu diezen; 650 đồng/kg dầu mazut và 1.150 đồng/lít dầu hỏa. NhÆ° vậy má»—i lít dầu, doanh nghiệp có lãi khoảng 1.200 – 1.600 đồng.

Theo tính toán của các chuyên gia kinh tế, vá»›i giá bán lẻ xăng dầu ở mức cao ká»· lục trên 24.500 đồng/lít, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu sẽ kiếm lãi hàng chục tá»· đồng má»—i ngày.

Doanh nghiệp xăng dầu lãi lá»›n, vì thế càng bán được nhiều hàng, họ càng có nhiều lợi nhuận. Đó cÅ©ng là lý do doanh nghiệp liên tục tăng chi hoa hồng cho các đại lý, hiện Ä‘ã lên tá»›i gần 1.000 đồng/lít, gấp 3 – 4 lần so vá»›i thời gian trÆ°á»›c.

Kinh doanh không sợ lá»—

Không có ngành nào mà doanh nghiệp kinh doanh lại không sợ thua lá»— nhÆ° xăng dầu. Bởi lẽ, má»—i khi giá trên thế giá»›i tăng, doanh nghiệp lại được quyền xin tăng giá (xin trá»±c tiếp Bá»™ Tài chính hoặc gây sức ép bằng cách găm hàng, không bán...) hoặc được trích lập quỹ bình ổn. Còn khi giá giảm, doanh nghiệp có thể từ từ xin giảm giá hoặc chờ quyết định từ cÆ¡ quan quản lý. 

Các đại lý xăng dầu trong khi Ä‘ó Ä‘ua nhau mọc lên vì họ luôn nắm chắc phần lợi nhuận Ä‘ó là hoa hồng do các doanh nghiệp đầu mối trích.

Trong bối cảnh có tá»›i hÆ¡n 100 ngàn doanh nghiệp phải giải thể từ năm ngoái tá»›i năm nay vì chi phí vốn cao, hàng tồn kho nhiều, bí đầu ra thì doanh nghiệp xăng dầu vẫn "sống khỏe, sống tốt". Thậm chí những đại lý xăng dầu vi phạm về kinh doanh (ngÆ°ng bán xăng phi lý, pha xăng kém chất lượng...) cÅ©ng chỉ bị phạt hành chính từ vài đến vài chục triệu đồng, cùng lắm là tạm ngÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng vài tháng.

Tăng giá phi lý

Trở lại quyết định tăng giá xăng Ä‘á»™t ngá»™t ngày 28/3. Theo lý giải của Bá»™ Tài chính, bá»™ phải tăng giá xăng là do quỹ bình ổn giá xăng dầu của doanh nghiệp hầu nhÆ° Ä‘ã hết, trong khi giá xăng dầu của các nÆ°á»›c có chung đường biên giá»›i vá»›i nÆ°á»›c ta lại rẻ hÆ¡n từ 2.000 – 5.000 đồng/lít, dẫn đến tình trạng buôn lậu xăng dầu diá»…n ra phức tạp.

Tuy nhiên, lý giải này không được người dân đồng tình. Nếu nói rằng để giảm buôn lậu, tại sao cÆ¡ quan quản lý không sá»­ dụng các biện pháp khác nhằm ngăn chặn, mà lại Ä‘ánh vào giá bán lẻ trá»±c tiếp đến tay người tiêu dùng vốn Ä‘ang rất khó khăn trong bối cảnh kinh tế Ä‘i xuống nhÆ° hiện nay?

Nói rằng quỹ bình ổn giá Ä‘ang âm, nhÆ°ng sao Bá»™ Tài chính không yêu cầu các doanh nghiệp ngừng trích quỹ mà lại cho tăng giá? Quỹ âm thì doanh nghiệp vẫn được treo lá»— và sẽ được bù đắp về sau nhÆ°ng giá tăng là Ä‘ánh thẳng vào túi tiền của người dân vốn Ä‘ã gánh quá nhiều các khoản chi phí và thuế hiện nay.

Còn nữa, Bá»™ Tài chính nói rằng giá xăng các nÆ°á»›c láng giềng thấp hÆ¡n của nÆ°á»›c ta, nhÆ°ng Bá»™ không nói rõ, giá xăng của các nÆ°á»›c láng giềng là theo cÆ¡ chế thị trường, Ä‘iều chỉnh liên tục, chứ họ không tính giá cÆ¡ sở tá»›i 30 ngày nhÆ° ở Việt Nam. CÆ¡ chế Ä‘iều hành của má»—i nÆ°á»›c má»—i khác, thiết nghÄ© Bá»™ không thể so sánh giá bán lẻ má»™t cách Ä‘Æ¡n giản nhÆ° vậy rồi khẳng định Ä‘ó là nguyên nhân gây ra tình trạng buôn lậu phức tạp.

Để xảy ra tình trạng buôn lậu xăng dầu hiện nay, theo nhiều ý kiến, mấu chốt của vấn đề không phải do giá cả mà chính là do cách quản lý thị trường lỏng lẻo. Nếu cÆ¡ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu, có cÆ¡ chế quản lý minh bạch hÆ¡n, tình trạng buôn lậu ắt sẽ không xảy ra nhÆ° bây giờ.

Cần Hiệp há»™i xăng dầu lên tiếng

Má»›i vừa cách Ä‘ây 2 tuần, Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam được thành lập, vá»›i mục tiêu là tham gia hoạch định cÆ¡ chế, chính sách trong kinh doanh xăng dầu. 

Trong ngày đầu thành lập, chính ông Phan Thế Ruệ, nguyên Thứ trưởng Bá»™ ThÆ°Æ¡ng mại (nay là Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng) người được bầu là chủ tịch Hiệp há»™i Ä‘ã nói rằng, Hiệp há»™i sẽ là cầu nối giữa doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu vá»›i người tiêu dùng và cÆ¡ quan chính phủ, bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp, người dân, bảo vệ lợi ích quốc gia, đảm bảo an ninh năng lượng…

Giờ Ä‘ây, khi lạm phát vừa má»›i hạ nhiệt má»™t chút, giá xăng trong nÆ°á»›c lại bất ngờ tăng vọt lên mức cao chÆ°a từng có từ trÆ°á»›c tá»›i nay, giữa lúc xăng dầu thế giá»›i Ä‘i xuống, cần lắm sá»± lên tiếng bảo vệ người tiêu dùng của Hiệp há»™i.