Để tạo sá»± minh bạch cho thị trường, theo nhiều chuyên gia việc tách Tổng công ty xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) thành hai Ä‘Æ¡n vị Ä‘á»™c lập là má»™t giải pháp khả thi. Tuy nhiên, việc đảm bảo nguồn xăng dầu trên thị trường lại là má»™t vấn đề nan giải khi mà Tập Ä‘oàn này Ä‘ang sở hữu má»™t thị phần khá lá»›n trên thị trường (đến 60%).

Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng dọa vỡ hệ thống xăng dầu

Tuần qua, thị trường xăng dầu dường nhÆ° Ä‘ã nóng lên hÆ¡n bao giờ hết khi Bá»™ Tài chính chủ trì má»™t há»™i thảo về "Điều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường" hôm 20/9.

Tại Ä‘ây, khá nhiều vấn đề nóng bỏng liên quan đến xăng dầu Ä‘ã được các chuyên gia Ä‘Æ°a ra mổ xẻ, cùng vá»›i Ä‘ó là những dá»± báo “Ä‘anh thép” về khả năng vỡ hệ thống xăng dầu, khi cÆ¡ chế Ä‘iều hành chÆ°a thể chạy theo Ä‘úng nghÄ©a thị trường mà Nghị định 84 về cÆ¡ chế quản lý xăng dầu theo thị trường Ä‘ã quy định.

Ông Nguyá»…n Cẩm Tú - Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng. ảnh: MH

Theo ông Nguyá»…n Cẩm Tú, Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, cách Ä‘iều hành giá bán lẻ xăng dầu của Việt Nam thời gian qua mang tính ná»­a vời và chẳng giống ai, không hẳn là bao cấp cÅ©ng chẳng phải thị trường. Theo ông Tú, mấu chốt vấn đề nằm ở chá»— Bá»™ Tài chính không xác định rõ mục tiêu là đảm bảo an ninh năng lượng hay bao cấp cho dân.

Ông Tú cho biết, chúng ta cần phải xác định rõ mục tiêu Ä‘iều hành xăng dầu là gì? Đảm bảo an ninh năng lượng, chống lạm phát hay bao cấp cho dân? Vì nếu không làm được Ä‘iều Ä‘ó thì suốt “Chúng ta Ä‘ang Ä‘iều hành xăng dầu theo kiểu “bịt mắt bắt dê”, cứ làm chứ không rõ mục tiêu của mình là gì, giảm thì thích nhÆ°ng tăng lại không dám. Dùng tay chân thay cho cái đầu để Ä‘iều hành, vì vậy mà bị dân thì coi nhÆ° tá»™i đồ... Đặc biệt, dân chá»­i cÅ©ng cố mà nghe, anh em họ hàng nhà tôi chá»­i, cÅ©ng phải chịu", ông Tú bức xúc.

Vá»›i vấn đề trên theo ông Tú, nếu thị trường xăng dầu vẫn Ä‘iều hành theo kiểu giật cục nhÆ° hiện nay thì sẽ gây ra sá»± nhầm tưởng rằng kinh doanh xăng dầu lời lắm, nên Ä‘iều hành thế này cÅ©ng hời lắm. Cùng vá»›i Ä‘ó là những suy nghÄ© về má»™t nguồn cung bất tận, thích thì cứ Ä‘iều hành giật cục, lúc nào cÅ©ng có xăng. Doanh nghiệp thì Ä‘ang gánh lá»— rất lá»›n.

“Nếu tiếp tục Ä‘iều hành thế này, giá không Ä‘Æ°a theo thị trường, không giải quyết các khoản lá»— cho doanh nghiệp thì sẽ dẫn đến các nguy cÆ¡ vỡ hệ thống, đứt nguồn cung và chỉ còn nÆ°á»›c lã để chạy”, ông Tú cảnh báo.

Cùng quan Ä‘iểm vá»›i ông Tú, ông Nguyá»…n Lá»™c An - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nÆ°á»›c cÅ©ng cho rằng, cách Ä‘iều hành xăng dầu trong nÆ°á»›c vẫn còn nhiều vấn đề bất cập. Những lúc thị trường Ä‘ang lãi thì Nhà nÆ°á»›c lại không Ä‘Æ°a ra chính sách giảm giá, trong lúc các doanh nghiệp xăng dầu lá»— thì Bá»™ Tài chính lại có quyết định giảm 500 đồng/lít xăng nhÆ° trường hợp xảy ra ngày 26/8.

“Việc giảm này không Ä‘úng cả vá»›i Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu mà Chính phủ Ä‘ã ban hành. Nếu Ä‘iều hành nhÆ° thế có thể dẫn tá»›i nguy cÆ¡ vỡ toàn bá»™ hệ thống phân phối xăng dầu do Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng quản lý”, ông An trần tình.

Có thể giải tán doanh nghiệp quá lá»—

TrÆ°á»›c vấn đề nêu trên của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ cho rằng, xăng dầu là mặt hàng chiến lược, đặc biệt quan trọng cho phát triển kinh tế và đời sống xã há»™i ở tất cả các quốc gia trên thế giá»›i.

Tuy nhiên, giá xăng dầu trên thế giá»›i là yếu tố nhạy cảm, biến Ä‘á»™ng hàng giờ dÆ°á»›i những tác Ä‘á»™ng của rất nhiều yếu tố về kinh tế - chính trị và xã há»™i. Má»—i má»™t sá»± tăng, giảm của giá xăng dầu đều có tác Ä‘á»™ng trá»±c tiếp tá»›i giá cả của hầu hết các sản phẩm, dịch vụ trong nền kinh tế và Ä‘iều Ä‘ó sẽ ảnh hưởng ngay tá»›i lợi ích của các đối tượng.

Ông Huệ cho biết, theo số liệu cập nhật từ Hải quan, tại thời Ä‘iểm giảm giá xăng dầu, Petrolimex Ä‘ã lãi tá»›i 780 đồng má»—i lít xăng, sau khi Ä‘ã tính đủ các chi phí và cả 300 đồng lợi nhuận định mức mà Chính phủ cho phép. Đặc biệt, trÆ°á»›c khi giảm giá ông Huệ Ä‘ã hỏi Chủ tịch Há»™i đồng thành vien của Petrolimex: "Có giảm giá được hay không?" và câu trả lời nhận được là có. "Tôi ra quyết định giảm giá là có cÆ¡ sở và tôi chịu trách nhiệm cá nhân về vấn đề này", ông Huệ nói.

"Bá»™ Tài chính không bỏ qua doanh nghiệp nào cả. Nếu cách Ä‘iều hành của chúng tôi gây thiệt hại cho doanh nghiệp chúng tôi chịu trách nhiệm và bồi thường. Nếu doanh nghiệp nào không làm được thì rút lui. Kể cả Petrolimex, nếu không làm được chúng tôi sẵn sàng cho giải tán để lập tổng công ty khác. Nhà nÆ°á»›c không dọa ai và cÅ©ng không ai dọa được nhà nÆ°á»›c", ông Huệ nói.

Năm 2008, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã trích trên 4.600 tá»· đồng để bù lá»— cho doanh nghiệp. Theo Bá»™ trưởng Huệ, sá»± hy sinh của Nhà nÆ°á»›c chẳng ai đề cập tá»›i, trong khi doanh nghiệp chỉ biết kêu lá»— mà không biết chia sẻ vá»›i người tiêu dùng.

Theo nhận định của ông Huệ, nguyên nhân khiến thị trường xăng dầu của Việt Nam không hoạt Ä‘á»™ng cạnh tranh được nhÆ° thị trường viá»…n thông di Ä‘á»™ng là vì Petrolimex chiếm tá»›i 60% thị phần và PV Oil chiếm đến 30% thị phần cả nÆ°á»›c.

Còn liên quan đến vỡ hệ thống xăng dầu, ông Huệ cÅ©ng khẳng định rằng: “Bảo đảm nguồn cung, bình ổn, hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh... trách nhiệm thuá»™c về Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng. Việc vỡ hay không vỡ hệ thống không thuá»™c thẩm quyền của Bá»™ Tài chính. Hiện nay, Nhà máy Lọc dầu Dung Quất cÅ©ng Ä‘ã vận hành 100% công suất là nguồn dá»± trữ cho thị trường ná»™i địa. Vì vậy nếu doanh nghiệp nào bảo bỏ, thì chúng tôi đồng ý ngay”.

Mặc dù thị trường Ä‘ang còn quá nhiều vấn đề bất cập, và những giải pháp Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính Ä‘Æ°a ra cÅ©ng khá quyết liệt song theo các chuyên gia, việc giải thể Petrolimex nghe có vẻ là má»™t giải pháp khả thi, nhÆ°ng việc đảm bảo nguồn xăng dầu trên thị trường lại là má»™t vấn đề nan giải khi mà Tập Ä‘oàn này Ä‘ang sở hữu má»™t thị phần khá lá»›n trên thị trường (60%).

Má»™t giải pháp Ä‘ã được Ä‘Æ°a ra khi Petrolimex giải tán là có thể tách Petrolimex làm hai tổng công ty. Vá»›i giải pháp này, thị trường xăng dầu sẽ có ba công ty có thị phần tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng nhau. Petrolimex 1, Petrolimex 2, và PV Oil đều chiếm lÄ©nh 30% thị phần.

Mặc dù Ä‘ây là giải pháp này Ä‘ã được các nÆ°á»›c trên thế giá»›i áp dụng khá hiệu quả đối vá»›i trường hợp Ä‘á»™c quyền, nhÆ°ng tại Việt Nam để làm được Ä‘iều này theo các chuyên gia vẫn còn nhiều khó khăn và cần rất nhiều thời gian để Ä‘Æ°a ra quyết định.

Nguồn tin: VnMedia