Việc Tổ chức Các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu lá»­a (OPEC) từ chối giảm sản lượng Ä‘ã khiến giá vàng giảm chóng mặt từ mùa hè năm ngoái. Tuy vậy, theo hãng tin Bloomberg, má»™t nghiên cứu mà Ngân hàng Thế giá»›i (WB) vừa công bố lại nói rằng, tổ chức này có thể sẽ không tồn tại được lâu nữa.

Thời gian qua, OPEC Ä‘ã thể hiện rõ quyết tâm bảo vệ thị phần của mình trên thị trường dầu lá»­a toàn cầu trÆ°á»›c sá»± cạnh tranh của các công ty khai thác dầu Ä‘á phiến ở Mỹ và dầu cát ở Canada. Chiến lược này của OPEC dá»±a trên quan Ä‘iểm cho rằng, má»™t thời gian dài giá dầu ở mức thấp sẽ buá»™c các nhà sản xuất khác vá»›i chi phí sản xuất cao hÆ¡n buá»™c phải cắt giảm sản lượng, nhờ Ä‘ó OPEC tái khẳng định được ảnh hưởng của khối. Nguồn cung dầu của OPEC chiếm khoảng 40% nguồn cung dầu của toàn thế giá»›i.

Tuy vậy, vá»›i góc nhìn lịch sá»­, WB cho rằng, khó có thể duy trì má»™t liên minh (cartel) các nhà sản xuất hàng hóa cÆ¡ bản nhÆ° OPEC trong bối cảnh các lá»±c lượng thị trường và công nghệ ngày càng phát triển.

Sau Chiến tranh Thế giá»›i thứ hai, má»™t số thỏa thuận Ä‘ã đạt được nhằm quản lý hoạt Ä‘á»™ng thÆ°Æ¡ng mại đối vá»›i các mặt hàng nhÆ° lúa mỳ, đường, kẽm, cà phê và dầu oliu - nghiên cứu của WB cho biết. Các nÆ°á»›c sản xuất và tiêu dùng các mặt hàng này thường Ä‘àm phán các thỏa thuận để bình ổn giá cả. NhÆ°ng tất cả các thỏa thuận cuối cùng đều Ä‘ã sụp đổ, ngoại trừ OPEC - tổ chức được thành lập vào năm 1960 và do Saudi Arabia dẫn đầu.

Hãy lấy kẽm làm má»™t ví dụ. Từng có thời kẽm được dùng làm há»™p Ä‘á»±ng thức ăn. Hầu hết lon Ä‘á»±ng đồ uống từng được làm từ kẽm. NhÆ°ng hiện nay, nhiệm vụ này Ä‘ã được chuyển sang cho nhôm, má»™t kim loại nhẹ hÆ¡n và ít bị ăn mòn hÆ¡n. Theo WB, sá»± nổi lên của nhôm nhÆ° má»™t vật liệu thay thế chính là Ä‘á»™ng lá»±c chính đằng sau sá»± sụp đổ của liên minh kẽm vào năm 1985 sau 29 năm hoạt Ä‘á»™ng.

Cao su tá»± nhiên là má»™t ví dụ khác. Ba nÆ°á»›c sản xuất cao su lá»›n là Indonesia, Malaysia và Thái Lan Ä‘ã thành lập má»™t liên minh vào năm 1979. Giá cao su tính bằng đồng USD Ä‘ã giảm mạnh vào cuối thập niên 1990 do nhu cầu giảm dÆ°á»›i tác Ä‘á»™ng của cuá»™c khủng hoảng tài chính châu Á. WB nhấn mạnh rằng, nhu cầu giảm lẽ ra khiến liên minh cao su cắt giảm sản lượng, nhÆ°ng việc đồng ná»™i tệ của các nÆ°á»›c trong liên minh này mất giá mạnh, đẩy giá cao su trong nÆ°á»›c tăng, vô tình khuyến khích người trồng cao su sản xuất nhiều hÆ¡n. Cuối cùng, liên minh này Ä‘ã sụp đổ vào năm 1999.

Còn OPEC thì sao? Tổ chức này Ä‘ã thể hiện rõ sức mạnh qua hai cú sốc dầu lá»­a vào thập niên 1970 khi giá dầu tăng vọt. Tuy vậy, sá»± xuất hiện của các nhà sản xuất má»›i và tình trạng “mất Ä‘oàn kết” giữa các thành viên OPEC Ä‘ã xói mòn ảnh hưởng của tổ chức này trong hai thập ká»· qua - WB nhận xét.

“Có lúc, OPEC không còn cho thấy những dấu hiệu của má»™t liên minh hiệu quả nữa”, ông Michael Levi, má»™t thành viên cấp cao thuá»™c Há»™i đồng Đối ngoại Mỹ, nhận xét. “Đã có lúc, Saudi Arabia Ä‘ã tá»± tìm cách ổn định thị trường”.

Theo nhận định của WB, các nhà sản xuất dầu má»›i nhÆ° các công ty dầu Ä‘á phiến của Mỹ và các nhà sản xuất năng lượng phi truyền thống nhÆ° các công ty nhiên liệu sinh học có thể sắp đến lúc là lá»±c lượng nắm ảnh hưởng lá»›n trên thị trường dầu lá»­a của thế giá»›i.

Tuy vậy, số phận của OPEC chÆ°a thể hoàn toàn khép lại. WB cho rằng, OPEC có thể sẽ được lợi từ việc khối này không chịu tác Ä‘á»™ng từ Ä‘iều khoản về việc khối có thể can thiệp thị trường nhÆ° thế nào - Ä‘iều khoản mà nhiều liên minh khác có. Nhờ Ä‘ó, OPEC có khả năng phản ứng linh hoạt hÆ¡n.

“Lần gần Ä‘ây nhất khi OPEC rÆ¡i vào tình cảnh giống hiện nay là khi giá dầu sụt giảm mạnh vào thập niên 1980. Khi Ä‘ó, nhiều người cÅ©ng Ä‘ã nói OPEC sắp ‘chết’”, chuyên gia Benn Steil thuá»™c Há»™i đồng Đối ngoại Mỹ lÆ°u ý. “NhÆ°ng OPEC Ä‘ã không ‘chết’, vì khi các lá»±c lượng nền tảng của ngành dầu lá»­a ổn định trở lại nhờ mức giá dầu hồi phục, OPEC bắt đầu lấy lại ảnh hưởng”.

Nguồn: VNEconomy