Tăng nhanh, giảm quá chậm
Sau khi vượt qua mốc 85 USD/thùng, giá xăng, dầu thành phẩm trên thị trường thế giá»›i Ä‘ã hạ nhiệt và giảm mạnh xuống mức 75-80 USD/thùng. Giá xăng, dầu thế giá»›i giảm khiến người tiêu dùng hy vọng giá bán lẻ trong nÆ°á»›c sẽ sá»›m Ä‘iều chỉnh, song dường nhÆ° việc ra quyết định giảm giá xăng, dầu khó khăn hÆ¡n nhiều so vá»›i khi ra quyết định tăng giá. Điều này khiến dÆ° luận bức xức bởi trong câu chuyện Ä‘iều hành giá xăng, dầu, phần thiệt thòi thường nghiêng về phía người tiêu dùng.

Tại Công văn số 6526/BTC-VP (ngày 21-5) về việc Ä‘iều hành giá xăng, dầu, Bá»™ Tài chính cho biết, nếu giá xăng, dầu trên thị trường thế giá»›i tiếp tục giảm sẽ Ä‘iều hành giá mặt xăng, dầu theo thứ tá»± Æ°u tiên. TrÆ°á»›c hết, sẽ bảo đảm cho các DN kinh doanh xăng, dầu đầu mối kinh doanh không bị lá»—. Thứ hai, ngừng sá»­ dụng quỹ bình ổn giá xăng, dầu nhằm bảo toàn, nâng số dÆ° của quỹ để sá»­ dụng khi giá xăng, dầu trên thị trường thế giá»›i tăng cao trở lại. Thứ ba, Ä‘iều chỉnh giảm giá bán lẻ mặt hàng xăng, dầu. Mặc dù Chính phủ Ä‘ã chủ trÆ°Æ¡ng sẽ Ä‘iều hành mặt hàng xăng, dầu theo tín hiệu thị trường và bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nÆ°á»›c - DN - người tiêu dùng. Song, ngay trong quyết định má»›i nhất về giá xăng, quyền lợi của người tiêu dùng vẫn chỉ xếp cuối cùng.
 

Bên cạnh bất cập "tăng nhanh, giảm chậm", thậm chí phải đợi có yêu cầu của Bá»™ Tài chính, DN má»›i giảm giá bán lẻ, dÆ° luận cÅ©ng không khỏi bức xúc trÆ°á»›c thông tin giá giảm, nhÆ°ng các DN đầu mối lại quyết định tăng hoa hồng cho đại lý chứ chÆ°a vá»™i giảm giá bán. Điều này cho thấy, quyền lợi của người tiêu dùng ít khi được tính đến khi cân nhắc tăng, giảm giá xăng, dầu; trong khi các "thượng đế" vẫn phải đều đặn ná»™p quỹ bình ổn giá khi mua xăng, dầu (tá»›i Ä‘ây sẽ gồm cả phí đường bá»™, phí môi trường)... Ngoài những thiệt thòi kể trên, người mua xăng ở vùng sâu, vùng xa (vùng 2) Ä‘ang phải chịu mức giá xăng đắt hÆ¡n 2% (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng khoảng 330 đồng/lít). Theo lý giải của DN, sá»± chênh lệch này là do vùng 2 địa bàn xa, chi phí kinh doanh cao khiến giá xăng đắt hÆ¡n vùng 1. NhÆ°ng, nhiều ý kiến cho rằng, nếu DN Ä‘ã áp mức vận chuyển cao, thì không nên áp dụng mức giá vùng 2 cao hÆ¡n vùng 1 từ 300 đồng đến 400 đồng/lít nhÆ° hiện nay.

Cần kiểm toán lá»—, lãi trong kinh doanh xăng, dầu
Theo ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xăng, dầu Việt Nam (Petrolimex), hình thành giá bán lẻ xăng, dầu của các DN luôn phải tuân thủ Ä‘úng theo quy định tại Nghị định 84/CP về kinh doanh xăng, dầu. Công thức tính giá mà Petrolimex đăng tải công khai trên website của DN là Ä‘úng theo chuẩn của Nhà nÆ°á»›c. Theo bản tin tính giá cÆ¡ sở do Petrolimex công bố ngày 26-5, vá»›i mặt hàng xăng RON 92, DN lá»— 101 đồng; diesel 0,5S: lá»— 650 đồng; dầu hỏa: lá»— 648 đồng; dầu ma dút: hòa vốn. Lý giải câu hỏi vì sao DN kinh doanh lá»— mà vẫn tăng chiết khấu cho các đại lý, ông Bảo cho biết, trong kinh doanh, má»—i DN sẽ tùy vào mục tiêu của mình để Ä‘iều tiết các khoản chi, chứ không thể nào chỉ nhìn vào lợi nhuận thuần túy trÆ°á»›c mắt. Chẳng hạn, khi muốn mở rá»™ng thị trường, DN sẽ tăng hoa hồng đại lý để thu hút thêm khách hàng, sau Ä‘ó má»›i Ä‘iều chỉnh cho phù hợp. Thêm vào Ä‘ó, thời gian vừa qua, do nhiệm vụ bình ổn giá, phần hoa hồng cho đại lý bị cắt giảm Ä‘áng kể. Việc ná»›i khoản chi này ra khi giá thế giá»›i giảm xuống cÅ©ng là dá»… hiểu. Nếu công ty đầu mối không bảo đảm hoa hồng cho đại lý sẽ ảnh hưởng đến hoạt Ä‘á»™ng tổ chức phát triển thị trường.

Tuy nhiên, theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học thị trường giá cả (Bá»™ Tài chính), các DN xăng, dầu luôn kêu lá»— vá»›i nhiều mức khác nhau, nhÆ°ng thông tin này chÆ°a có ai kiểm chứng. Hiện nay, các DN xăng, dầu Ä‘ang thống lÄ©nh thị trường, giá bán lẻ do họ định Ä‘oạt khiến người tiêu dùng thiệt thòi. Theo kết quả mà kiểm toán nhà nÆ°á»›c công bố, xăng dầu là má»™t trong những lÄ©nh vá»±c có lãi nhiều nhất. Vì vậy, việc xác định lá»— lãi của DN kinh doanh xăng, dầu phải được kiểm chứng bởi cÆ¡ quan chức năng. Nghịch lý thông báo lá»—, nhÆ°ng vẫn tăng chiết khấu cho đại lý rất khó chấp nhận và mâu thuẫn này cần được kiểm tra, làm rõ...

Những bất cập nảy sinh trong công tác Ä‘iều hành giá xăng, dầu thời gian qua cho thấy, các ngành chức năng cần sát sao hÆ¡n nữa trong việc theo dõi, kiểm chứng mức giá bán lẻ xăng, dầu mà các DN đầu mối Ä‘Æ°a ra. DÆ° luận Ä‘ang chờ những hành Ä‘á»™ng quyết liệt và kịp thời của cÆ¡ quan quản lý nhằm kiểm soát chặt chẽ giá bán lẻ mặt hàng xăng, dầu, đồng thời loại bỏ dần những bất cập Ä‘ang diá»…n ra hiện nay.