Không đồng tình vá»›i việc Bá»™ Tài chính cho doanh nghiệp xăng dầu được lãi hàng tỉ đồng má»—i ngày nhờ xả quỹ bình ổn, TS Nguyá»…n Ngọc SÆ¡n, giảng viên Trường ĐH Kinh tế - luật TP.HCM, cho rằng bá»™ này phải có trách nhiệm giải trình vá»›i người tiêu dùng. Trao đổi vá»›i Tuổi Trẻ, ông SÆ¡n nói:

- Quỹ bình ổn giá xăng dầu là má»™t trong những công cụ pháp luật cho phép thá»±c hiện để Ä‘iều tiết giá. Nó được trích ra từ giá bán lẻ xăng dầu. Đây thá»±c chất là má»™t hình thức người dân gá»­i tiết kiệm, tích lÅ©y tiền để Ä‘iều tiết giá trong những tình huống đặc biệt.

NhÆ° vậy, rõ ràng tiền từ quỹ bình ổn là tiền của dân, không phải của Nhà nÆ°á»›c, cÅ©ng không phải của doanh nghiệp. Cho sá»­ dụng nhÆ° thế nào, mức bao nhiêu, thời gian bao lâu toàn quyền do Nhà nÆ°á»›c quyết định. Do Ä‘ó trách nhiệm của Nhà nÆ°á»›c là phải làm sao hiệu quả nhất từ việc mang lại lợi ích cho dân, chứ không phải doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.

* Người tiêu dùng cho rằng vận hành quỹ bình ổn giá xăng dầu Ä‘ang không minh bạch, minh chứng rõ nhất là Ä‘iều hành quỹ trong những ngày qua. Theo ông, phÆ°Æ¡ng án Ä‘iều hành nhÆ° thế nào là hợp lý?

- Có thể Bá»™ Tài chính cho rằng trÆ°á»›c ngày 26-2 khi cho sá»­ dụng quỹ bình ổn giá xăng 2.000 đồng/lít, doanh nghiệp Ä‘ã bị lá»— nên những ngày qua bá»™ để doanh nghiệp bù lại. Tuy nhiên, nhÆ° vậy là vô lý vì theo các văn bản pháp luật liên quan đến thị trường xăng dầu, quỹ bình ổn giá chỉ nhằm mục Ä‘ích bình ổn chứ không nhằm làm cho doanh nghiệp lời. Điều hành nhÆ° vậy là không sòng phẳng và sai về nguyên tắc. Do Ä‘ó, tôi cho rằng Bá»™ Tài chính phải giải trình vá»›i dân lý do vì sao bá»™ làm nhÆ° vậy. Bá»™ Ä‘ã để xảy ra nhÆ° thế trong bao lâu và mức Ä‘á»™ bao nhiêu?

Đáng ra khi Ä‘iều hành quỹ bình ổn giá xăng dầu, không những phải minh bạch cÆ¡ chế trích lập và xả quỹ, Bá»™ Tài chính còn phải tính toán đảm bảo tính ổn định, tránh suy giảm, cạn kiệt vì xả quỹ quá Ä‘à. Cho xả ào ạt nhÆ° thế, khi giá xăng tăng lại quỹ có còn sức để bình ổn nữa không? Lúc Ä‘ó lại tăng giá và người tiêu dùng lại chịu thiệt.

* Doanh nghiệp đầu mối xăng dầu khẳng định tiền trong quỹ bình ổn giá bị cạn nên Ä‘ã tạm ứng 2.000 đồng/lít xăng, sau này quỹ dÆ°Æ¡ng sẽ lấy bù lại. Thá»±c chất Ä‘iều này cÅ©ng khiến người tiêu dùng chịu thiệt thòi?

- Ở phía doanh nghiệp, khi quỹ dÆ°Æ¡ng, tiền nằm trong tay doanh nghiệp, nó có thể sinh lời nên khi quỹ cạn, doanh nghiệp ứng trÆ°á»›c là bình thường. NhÆ°ng ở góc Ä‘á»™ người dân thì quyền lợi của họ bị xâm hại. Bởi dù doanh nghiệp có ứng trÆ°á»›c thì trÆ°á»›c sau gì cÅ©ng vẫn là tiền của dân trích vào quỹ bình ổn bù lại. Nếu hiện nay không xả quỹ lá»›n, quỹ không âm lá»›n, thì vài ngày tá»›i khi giá thế giá»›i giảm, giá xăng có thể giảm theo. NhÆ°ng vì hôm nay xả quỹ quá nhiều, quỹ âm nhiều nên không thể giảm giá mà phải để trả nợ cho quỹ.

Cách làm nhÆ° hiện nay rất nguy hiểm! Làm nhÆ° vậy là Ä‘ang dùng cÆ¡ chế ghi nợ cho dân. Dân Ä‘ã trở thành con nợ má»™t cách rất hồn nhiên và không biết. Ai được quyền biến dân thành con nợ? Không thể nào có chuyện Nhà nÆ°á»›c vẫn thu thuế đều đặn, người tiêu dùng trở thành con nợ và doanh nghiệp lấy khoản nợ của dân để làm lời!

Theo tôi, Ä‘áng ra cÆ¡ quan Ä‘iều hành giá xăng dầu phải bám sát diá»…n biến giá thị trường, Ä‘iều hành quỹ bình ổn giá thật minh bạch và đảm bảo quyền lợi cho người dân, tránh dẫn đến mất niềm tin. Vá»›i tình hình này, mức xả quỹ bình ổn giá phải giảm xuống phù hợp mức lá»— của doanh nghiệp, hoặc có thể cân đối giảm giá và giảm xả quỹ.

* Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ang trong quá trình nghiên cứu, sá»­a đổi nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu. Theo ông, cần sá»­a những Ä‘iểm nào trong nghị định này để thay đổi cục diện thị trường hiện nay?

- Hiện các đề xuất của Bá»™ Tài chính vẫn chỉ dừng ở thay đổi chi phí kinh doanh định mức, giá»›i hạn mức chiết khấu cho đại lý xăng dầu và rút bá»›t thời gian tính giá cÆ¡ sở từ 30 ngày xuống còn 15-20 ngày. NhÆ°ng Ä‘ó chỉ là sá»­a những Ä‘iểm lặt vặt, tập trung vào vấn đề giá. Về cÆ¡ bản sẽ không thay đổi được bản chất của ngành xăng dầu so vá»›i hiện nay. Trong khi Ä‘ó, Ä‘iều hành giá xăng dầu Ä‘ang nhÆ° “con kiến trong chảo”. Má»—i khi giá xăng thế giá»›i có biến Ä‘á»™ng, cÆ¡ quan Ä‘iều hành lại lúng túng, quanh quẩn vá»›i hai phÆ°Æ¡ng án “nên - không nên”.

Để thay đổi cục diện thị trường, cần phải thay đổi bản chất của nó. Nhà nÆ°á»›c khẳng định xăng dầu vận hành theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c. NhÆ°ng tôi tìm mãi không thấy thị trường Ä‘âu cả. Vì thế, giải quyết những cái quẩn quanh của thị trường xăng dầu cần phải xác lập được hai yếu tố, Ä‘ó là tạo dá»±ng cấu trúc thị trường và xây dá»±ng các văn bản luật, cÆ¡ sở pháp lý để Ä‘iều tiết hành vi. Có má»™t thời chúng ta từng lo sợ nếu mở cá»­a ngành viá»…n thông sẽ ảnh hưởng đến an ninh, rồi ngành này còn Ä‘á»™c quyền trong tay hai ông lá»›n thời Ä‘ó là VNPT và Viettel. NhÆ°ng hiện chúng ta Ä‘ang được hưởng cái lợi rất lá»›n từ cạnh tranh ở thị trường viá»…n thông. Chúng ta sợ Petrolimex Ä‘á»™c quyền, chi phối nhÆ°ng chúng ta Ä‘ã bao giờ trao quyền được cạnh tranh giá bán cho doanh nghiệp xăng dầu chÆ°a?

Thay vì dùng các mệnh lệnh hành chính, áp đặt vá»›i doanh nghiệp và cả người tiêu dùng, Nhà nÆ°á»›c nên tạo dá»±ng má»™t môi trường mà ở Ä‘ó tính thị trường được nảy nở và phát triển. Doanh nghiệp tá»± chịu về khả năng cạnh tranh và hiệu quả kinh tế của mình. CÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c giám sát doanh nghiệp bằng luật.

Nguồn tin:Tuổi trẻ