.jpg)
TS Nguyá»…n Minh Phong Trưởng phòng nghiên cứu Kinh tế - Viện Nghiên cứu phát triển KTXH Hà Ná»™i.
(Kiểm toán chÆ°a giải quyết được triệt để sá»± tù mù trong kinh doanh xăng dầu hiện nay, chỉ khi cạnh tranh vá»›i nhiá»u thành phần thì thị trÆ°á»ng má»›i minh bạch.
Mặc dù ông Bùi Ngá»c Bảo, Chủ tịch HÄQT kiêm Tổng giám đốc Tổng công ty xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) Ä‘ã khẳng định xăng dầu là mặt hàng minh bạch nhất trong tất cả các mặt hàng thì thá»±c tế, sá»± khó hiểu trong cÆ¡ chế quản lý giá của mặt hàng này hiện nay vẫn là má»™t tâm Ä‘iểm dÆ° luáºn.
Äể chứng minh cho sá»± "minh bạch", ông Bảo Ä‘ã
trần tình vá» con số lá»—/lãi từng mặt hàng cụ thể tại trÆ°á»›c và sau thá»i Ä‘iểm giảm giá ngày 26/8 vá»›i sá»± chênh lệch giữa giá vốn, giá cÆ¡ sở (tính theo công thức quy định ở Nghị định 84) và giá hiện hành (do Nhà nÆ°á»›c quy định).
NhÆ° váºy, rõ ràng Petrolimex hoàn toàn bóc tách được việc lá»— lãi của từng mặt hàng kinh doanh xăng dầu, tại từng thá»i Ä‘iểm.
TrÆ°á»›c báo chí ngày 21/9, ông Bảo nhất má»±c khẳng định lãi mặt hàng xăng dầu cao nhất chỉ là 440 đồng/lít chứ không đến 780 đồng/lít nhÆ° Bá»™ trưởng tài chính VÆ°Æ¡ng Äình Huệ dẫn theo số liệu hải quan công bố trÆ°á»›c Ä‘ó.
Khoản chênh lệch này cho thấy "mảng tối" ở khâu khai báo chi phí.
Bá»™ Tài chính Ä‘ã thể hiện quyết tâm của mình để làm sáng tá» vấn Ä‘á» lá»—/lãi xăng dầu qua Ä‘á»™ng thái
cá» 3 Ä‘oàn kiểm tra các doanh nghiệp đầu mối lá»›n nhằm xác thá»±c giá nháºp khẩu, rà soát các khoản chi phí thá»±c tế liên quan đồng thá»i bác luáºn Ä‘iểm tồn tại 2 giá hải quan mà ông Bảo Ä‘á» cáºp gần Ä‘ây.
Trao đổi vá»›i chúng tôi, TS Nguyá»…n Minh Phong, Trưởng phòng nghiên cứu Kinh tế - Viện Nghiên cứu phát triển Kinh tế xã há»™i Hà Ná»™i cÅ©ng Ä‘ánh giá nút thắt trong việc công khai giá xăng dầu là phần chi phí lÆ°u thông.
Song theo nháºn định của TS Phong thì để giải quyết triệt để và minh bạch đến cùng mặt hàng xăng dầu, thì công tác kiểm toán hiện tại thá»±c sá»± không có nhiá»u ý nghÄ©a mà quan trá»ng nhất vẫn là tạo được môi trÆ°á»ng cạnh tranh lành mạnh. Bởi những khoản chênh lệch chi phí nảy sinh không phải do thị trÆ°á»ng mà do khai báo.
Khi có thị trÆ°á»ng cạnh tranh thì con số này không còn quan trá»ng, doanh nghiệp kinh doanh sẽ tìm cách để có chi phí thấp nhất và lúc Ä‘ó má»›i thá»±c sá»± minh bạch và là thị trÆ°á»ng Ä‘úng nghÄ©a.
| Ông Bùi Ngá»c Bảo: “Giá vàng, giá gạo, giá sữa... hiện nay không ai nắm được giá gốc là bao nhiêu thì không thấy dân kêu, trong khi giá xăng được cáºp nháºt công khai liên tục thì lại cho rằng chúng tôi không minh bạch. Thá»±c tế xăng dầu là mặt hàng minh bạch nhất trong tất cả các mặt hàng, nhÆ°ng do cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành hiện nay khiến dÆ° luáºn hiểu nhầm. Nếu cứ thá»±c hiện nhÆ° hiện nay, nguy cÆ¡ Nghị định 84 rồi cÅ©ng sẽ đổ vỡ, phá sản!” |
Ông cÅ©ng Ä‘ánh giá, việc chia sẻ thị phần xăng dầu trong bối cảnh hiện nay chỉ là má»™t tÆ° duy mang tính hình thức.
Vá» bản chất, 11 hay là 3 doanh nghiệp thì vẫn thuá»™c sở hữu Nhà nÆ°á»›c, nên tính chất Ä‘á»™c quyá»n vẫn còn cao - Ä‘á»™c quyá»n ở Ä‘ây là Ä‘á»™c quyá»n Nhà nÆ°á»›c chứ không phải là Ä‘á»™c quyá»n của 1 hay 2 doanh nghiệp.
Làm thế nào để Ä‘a dạng hóa vá» mặt sở hữu, có sá»± tham gia của những thành phần khác, cả tÆ° nhân trong nÆ°á»›c và nÆ°á»›c ngoài - Ä‘ây má»›i là Ä‘iểm mấu chốt chứ không phải là chia thị phần, quy định má»—i doanh nghiệp hoạt Ä‘á»™ng trong phạm vi bao nhiêu phần trăm nhÆ° má»™t số ngÆ°á»i suy nghÄ©.
Riêng việc phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu (IPO) của Petrolimex đợt vừa qua, theo ông Phong, nếu có thể thì vẫn nên có yếu tố nÆ°á»›c ngoài.
Hiện Việt Nam chÆ°a có chủ trÆ°Æ¡ng cho nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài tham gia lÄ©nh vá»±c này - song vá» lý thuyết và lợi ích chung cho thị trÆ°á»ng, thì yếu tố nÆ°á»›c ngoài vẫn là cần thiết. Sá»± tham gia của các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài sẽ đẩy thị trÆ°á»ng cao hÆ¡n, tăng cÆ°á»ng năng lá»±c tài chính, năng lá»±c quản trị. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, Ä‘ây vẫn Ä‘ang là mảnh đất mà Nhà nÆ°á»›c còn muốn Ä‘á»™c quyá»n vì nhiá»u lợi ích và Ä‘ã có sá»± cân nhắc.
Dù váºy, riêng sá»± kiện IPO Ä‘ã là má»™t tín hiệu tốt.
Ông Bùi Ngá»c Bảo, Chủ tịch HÄQT Petrolimex.
Xét vá» nguyên tắc, xăng dầu lá»— là vô lý!
Vá» việc Petrolimex công bố lãi lá»›n ở thá»i Ä‘iểm IPO, ông Phong cho hay được phía Petrolimex trả lá»i rằng, nếu Petrolimex buá»™c phải bán theo giá chỉ đạo trong má»™t số thá»i Ä‘iểm thì Ä‘úng là có những lúc bị lá»— nhÆ°ng lá»— Ä‘ó Ä‘ã được Chính phủ xá» lý.
Sau khi được bù lá»—, tính toán lại thì Ä‘úng là có lãi!
Theo Ä‘ó, xét vá» nguyên tắc, đến nay không có doanh nghiệp xăng dầu nào lá»—: bởi Ä‘ó là doanh nghiệp của Nhà nÆ°á»›c, hÆ¡n nữa lại Ä‘á»™c quyá»n và nhÆ° Phó Thủ tÆ°á»›ng VÅ© Văn Ninh khi còn là Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính Ä‘ã nói "ai lá»— sẽ bù".
"Trong bối cảnh hiện nay, xăng dầu lá»— là vô lý. Có nhiá»u kẽ hở để thu hồi lại lá»— danh nghÄ©a."-TS Phong khẳng định.
Liên hệ tá»›i sá»± cạnh tranh khốc liệt ở thị trÆ°á»ng viá»…n thông nhÆ° có lần ông Bảo Ä‘á» cáºp, ông Phong giải thích là vì các doanh nghiệp trong ngành này thuá»™c thành phần sở hữu khác nhau. Còn ở xăng dầu, tất cả Ä‘á»u của Nhà nÆ°á»›c. Các doanh nghiệp này có sá»± phân công thị trÆ°á»ng rõ ràng, Petrolimex có thị phần nhiá»u ở những khu vá»±c khó khăn thì được bù lá»— nhiá»u hÆ¡n những doanh nghiệp khác.
Còn trong má»™t thị trÆ°á»ng mà Nhà nÆ°á»›c quy định giá thì cạnh tranh là vô nghÄ©a - có chăng cạnh tranh là để giảm bá»›t chi phí định mức.
Bàn đến ý tưởng của má»™t số há»c giả rằng Bá»™ Tài chính nên làm việc vá»›i Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung Æ°Æ¡ng thay vì Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, ông Phong cho rằng, có thể sẽ khách quan hÆ¡n nếu Bá»™ Tài chính kết hợp vá»›i má»™t cÆ¡ quan nghiên cứu chính sách hÆ¡n thay vì hai cÆ¡ quan quyá»n lá»±c cùng thá»±c hiện. Tuy nhiên, muốn hay không thì trong Ä‘iá»u hành vẫn cần tham khảo của những bá»™ liên quan.
| | Tại cuá»™c há»™i thảo vá» cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành giá xăng dầu do Bá»™ Tài chính chủ trì ngày 20/9, Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính Ä‘Æ°a ra con số tại thá»i Ä‘iểm giảm giá xăng dầu (26/8) doanh nghiệp Ä‘ang lãi 780 đồng/lít; nhÆ°ng đại diện bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng lại khẳng định tại thá»i Ä‘iểm này doanh nghiệp lá»—. Sau Ä‘ó, ngày 21/8, ông Bùi Ngá»c Bảo - Tổng giám đốc Petrolimex Ä‘ã thừa nháºn Ä‘úng là tại thá»i Ä‘iểm 26/8, Petrolimex Ä‘ang lãi từ 129 đồng/lít đến trên 400 đồng/lít. Má»›i Ä‘ây ông Nguyá»…n Anh Tuấn - cục phó Cục Quản lý giá (Bá»™ Tài chính) - má»™t lần nữa khẳng định theo số liệu hải quan thì ngoài khoản lãi định mức 300 đồng/l, Petrolimex còn khoản 780 đồng/lít. Váºy câu há»i đặt ra khoản chênh giữa 440 đồng/lít Ä‘ó vá»›i 780 đồng/lít có phải do doanh nghiệp Ä‘ã chi các khoản không hợp lý nhÆ° chiết khấu hay các chi phí khác khiến “hụt” khoản 780 đồng/lít hay không? Theo đại diện cÆ¡ quan hải quan: Giá xăng dầu tại thá»i Ä‘iểm thông quan là giá tạm tính. Sau Ä‘ó doanh nghiệp nháºp khẩu xăng dầu phải khai lại giá để tính thuế. Hải quan dá»±a vào giá do doanh nghiệp khai lại, có kiểm tra, đối chiếu các chứng từ liên quan và tính thuế lô hàng. Vì thế, giá do doanh nghiệp khai lại là giá nháºp khẩu chính xác. Thông thÆ°á»ng, chỉ 6 ngày sau khi thông quan, doanh nghiệp nháºp khẩu xăng dầu Ä‘ã hoàn tất việc khai lại giá nháºp khẩu chính xác. Nếu cháºm thì cÅ©ng chỉ khoảng hÆ¡n ba tuần. CÆ¡ chế giá Ä‘ã rõ: thuế tiêu thụ đặc biệt 10%, thuế giá trị gia tăng 10%, các mức trích quỹ bình ổn giá, phí xăng dầu công khai. Chỉ có khoản chi phí kinh doanh thá»±c tế (tức chi phí định mức mà Bá»™ Tài chính quy định là 600 đồng/lít) và chỉ có giá nháºp khẩu từng mặt hàng là chÆ°a được công khai và doanh nghiệp cố tình làm mù má» những Ä‘iểm này. Váºy, có thể thấy rõ chuyện lá»— lãi của doanh nghiệp xăng dầu thá»±c chất không khó nhÆ° ý kiến của chính những ngÆ°á»i trong cuá»™c. | |
