Ông Tú dành hÆ¡n ná»­a ngày Chủ nhật (25/9) để trao đổi vá»›i VnExpress về câu chuyện Ä‘iều hành thị trường xăng dầu, ít ngày sau há»™i thảo Ä‘ầy kịch tính do Bá»™ Tài chính chủ trì.

- Người tiêu dùng tin rằng lợi ích của họ là được quyền mua xăng giá rẻ. Là người tham gia Ä‘iều hành thị trường xăng dầu nhiều năm, ông nghÄ© thế nào về Ä‘iều này?

- Đã có những năm tháng dài người dân nÆ°á»›c ta sống dÆ°á»›i chế Ä‘á»™ bao cấp, khi mà mọi thứ đều rất rẻ, rẻ tá»›i mức gần nhÆ° cho không nhÆ°ng hầu nhÆ° họ không thể mua được má»—i khi cần, vì hàng không có mà mua. Đến khi có hàng, Ä‘ôi khi người dân phải Ä‘i rất xa (vì có rất ít cá»­a hàng bán), phải xếp hàng rất lâu (nhiều khi phải xếp hàng cả ngày Ä‘êm) để mua cho được.

Nhắc lại chuyện này để thấy rằng giá rẻ chÆ°a phải là toàn bá»™ lợi ích của người dân. Giá rẻ cÅ©ng không phải quan trọng nhất đối vá»›i người dân. Đối vá»›i người dân lợi ích quan trọng nhất là có hàng, tiếp Ä‘ó là có chá»— để mua và sau Ä‘ó má»›i là giá hợp lý.

- Vậy theo ông thế nào thì được gọi là giá hợp lý?

- Giá hợp lý phải đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên, người dân, doanh nghiệp và Nhà nÆ°á»›c. CÅ©ng nói về thời bao cấp, vì giá rẻ quá mức nên không ai muốn sản xuất, hệ quả là không có hàng hóa và cÅ©ng chẳng ai tha thiết bán nên rất khó tìm chá»— để mua.

Khi chúng ta chuyển từ chế Ä‘á»™ bao cấp sang kinh tế thị trường, nhiều người lo lắng giá sẽ không kiểm soát nổi và quá khả năng chấp nhận của người dân. NhÆ°ng thá»±c tế từ Ä‘ó đến nay, giá cả trên thị trường tuy có tăng lên nhÆ°ng vẫn vừa túi tiền để đại bá»™ phận người dân mua được.

Thị trường xăng dầu cÅ©ng theo nguyên lý tÆ°Æ¡ng tá»±. Chúng ta phải Ä‘iều hành giá làm sao để luôn luôn có nguồn xăng dầu Ä‘áp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng của người dân và để hệ thống phân phối xăng dầu được trải rá»™ng khắp cả nÆ°á»›c, từ thành thị tá»›i nông thôn cho tá»›i vùng sâu vùng xa để người dân mua được hàng hóa má»™t cách thuận tiện khi họ có nhu cầu. Nếu giá rẻ tá»›i mức ảnh hưởng tá»›i việc cung ứng xăng dầu và ảnh hưởng tá»›i hệ thống phân phối thì cÅ©ng không Ä‘áp ứng được nhu cầu và lợi ích của người dân.

- NhÆ°ng trong Ä‘iều kiện thị trường xăng dầu vẫn còn Ä‘á»™c quyền, lợi ích của người dân khó được đảm bảo nếu các doanh nghiệp cố tình trục lợi?

- Tại hầu hết các nÆ°á»›c trên thế giá»›i, nền kinh tế vận hành theo nguyên tắc thị trường. Sá»± can thiệp của nhà nÆ°á»›c có thể có nhÆ°ng rất ít ỏi. Trong Ä‘iều kiện kinh tế nhÆ° vậy, má»™t doanh nghiệp chiếm thị phần lá»›n có thể sá»­ dụng vị thế của mình để trục lợi bằng cách định giá cao cho sản phẩm và người dân phải mua vì không có nhiều lá»±a chọn. Vì vậy lợi ích của người dân có thể bị vi phạm.

Chúng ta Ä‘ang xây dá»±ng nền kinh tế thị trường định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a nhÆ°ng còn má»™t thời gian rất dài nữa má»›i có thể hoàn thành được mục tiêu này. Còn hiện tại Nhà nÆ°á»›c vẫn can thiệp rất sâu vào các hoạt Ä‘á»™ng kinh tế. Kể cả tá»›i khi chúng ta hoàn thành mục tiêu xây dá»±ng nền kinh tế thị trường định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a thì Ä‘ó vẫn là nền kinh tế thị trường có sá»± quản lý chặt chẽ của nhà nÆ°á»›c để đảm bảo lợi ích của nhân dân.

Thị trường xăng dầu nÆ°á»›c ta vẫn Ä‘ang vận hành trong bối cảnh kinh tế nhÆ° vậy. NhÆ°ng còn có hai đặc Ä‘iểm cần quan tâm. Thứ nhất, hiện nay các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối đều là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c nên phải thá»±c hiện mục tiêu an sinh xã há»™i của Nhà nÆ°á»›c. Thứ hai là đến tận hôm nay (trừ giai Ä‘oạn tháng 1, tháng 2/2010), giá xăng dầu bán lẻ trên thị trường vẫn do Nhà nÆ°á»›c quyết định.

Đây là Ä‘iểm mấu chốt để nói rằng các doanh nghiệp không thể lợi dụng thị phần lá»›n để có thể cầu lợi cho riêng mình mà làm hại cho nhân dân. Bởi vì Ä‘Æ¡n giản là họ không có quyền định giá. Kể cả sắp tá»›i Ä‘ây, nếu chúng ta thá»±c hiện hoàn toàn nghị định 84, thì doanh nghiệp cÅ©ng không thể lợi dụng thị phần lá»›n để cầu lợi. Bởi theo Nghị định 84, Nhà nÆ°á»›c vẫn quản lý giá, doanh nghiệp chỉ được má»™t quyền tá»± chủ rất nhỏ. Và ngay việc tá»± chủ Ä‘ó vẫn bị Nhà nÆ°á»›c kiểm soát.

- Các doanh nghiệp xăng dầu quy mô lá»›n đều thuá»™c Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, vì thế khó tránh khỏi tâm lý Bá»™ chủ quản bênh vá»±c doanh nghiệp của mình?

- Các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu hiện nay thuá»™c các bá»™ ngành khác nhau (Giao thông Vận tải, Hàng hải, Quốc phòng) và các địa phÆ°Æ¡ng khác nhau (TP HCM, Đồng Tháp)… chứ không phải tất cả đều thuá»™c Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng.

Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng không bênh vá»±c doanh nghiệp má»™t cách chung chung mà chỉ lo tạo Ä‘iều kiện hợp lý để các doanh nghiệp cung ứng đủ xăng dầu cho thị trường và đảm bảo hệ thống phân phối hoạt Ä‘á»™ng ổn định, đảm bảo dá»± trữ xăng dầu đề phòng những bất trắc trên thị trường, nói cách khác là góp phần đảm bảo an ninh năng lượng.

Vì thế, Ä‘iều Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng quan tâm là Chính phủ và các bá»™ ngành tìm được giải pháp phù hợp để giải quyết số lá»— tích lÅ©y của các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu trong thời gian kể từ khi chúng ta thá»±c hiện Nghị định 84 (15/12/2009) tá»›i nay do phải thá»±c hiện việc kìm giá để phục vụ nhiệm vụ kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vÄ© mô và đảm bảo an sinh xã há»™i của Chính phủ.

- Vậy thá»±c hÆ° chuyện lá»— lãi trong kinh doanh xăng dầu nhÆ° thế nào?

- Nói về lá»— lãi trong kinh doanh xăng dầu thì phải xuất phát từ các cấp Ä‘á»™ quản lý khác nhau. DÆ°á»›i góc Ä‘á»™ quản lý vÄ© mô của Nhà nÆ°á»›c (nhÆ° tôi phát biểu tại há»™i thảo), thá»±c tế là có số lá»— lÅ©y kế của tất cả các doanh nghiệp đầu mối sau thời gian dài chúng ta Ä‘iều hành giá xăng dầu ở mức thấp để kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vÄ© mô và đảm bảo an sinh xã há»™i. Đây là số lá»— có thật, phát sinh là do nhu cầu Ä‘iều hành của Chính phủ, thuá»™c trách nhiệm giải quyết của Chính phủ và các bá»™ ngành.

DÆ°á»›i góc Ä‘á»™ Ä‘iều hành giá xăng dầu, thì không có khái niệm lá»— hay lãi, mà chỉ là sá»± chênh lệch giữa giá cÆ¡ sở và giá bán lẻ thá»±c tế trên thị trường. Giá cÆ¡ sở là giá pháp định, được quy định trong Nghị định 84, các cÆ¡ quan quản lý đều phải sá»­ dụng trong công tác Ä‘iều hành của mình. Giá này thoát ly hoàn toàn khỏi má»™t doanh nghiệp cụ thể, khỏi má»™t thời Ä‘iểm cụ thể, và khỏi hoàn cảnh kinh doanh cụ thể. Nó là giá tham chiếu cho toàn bá»™ thị trường xăng dầu. Còn giá bán lẻ là do Nhà nÆ°á»›c quyết định. Con số chênh lệch này là má»™t trong những dữ liệu để các cÆ¡ quan quản lý cân nhắc khi quyết định giá bán lẻ xăng dầu tại từng thời Ä‘iểm cụ thể.

DÆ°á»›i góc Ä‘á»™ quản lý doanh nghiệp, thì lá»— hay lãi phản ánh hiệu quả kinh doanh thá»±c tế của má»™t doanh nghiệp. Thá»±c tế, quan tâm lá»›n nhất của người dân hiện nay chính là số liệu lá»— lãi này. NhÆ°ng thá»±c sá»± doanh nghiệp lá»— lãi bao nhiêu, còn phải chờ kết luận của cÆ¡ quan chức năng.

Vì thế, trong Ä‘ánh giá cÅ©ng nhÆ° suy nghÄ©, chúng ta cần phân định rất rõ chúng ta Ä‘ang đề cập tá»›i khái niệm nào. Có nhÆ° vậy, chúng ta má»›i không phạm sai lầm.

- CÅ©ng xoay quanh câu chuyện lá»— lãi mà há»™i thảo ngày 20/9 Ä‘ã diá»…n ra tranh cãi giữa Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Tài chính, khiến nhiều ý kiến cho rằng hai bá»™ Ä‘ang có sá»± bất đồng quan Ä‘iểm gay gắt. Thá»±c hÆ° chuyện này ra sao thÆ°a ông?

- Ngày 20/9 là má»™t há»™i thảo khoa học, không phải cuá»™c họp giữa hai bá»™. Tất cả mọi người đều tham gia vá»›i tÆ° cách nhà khoa học hoặc chuyên gia về kinh doanh xăng dầu. Tranh luận giữa những người tham gia há»™i thảo chỉ là nhằm tìm ra giải pháp tốt nhất để Ä‘iều hành thị trường xăng dầu. Mọi người đều nêu ý kiến má»™t cách thẳng thắn, vá»›i nhiều ý kiến trái chiều. Tranh luận giữa các ý kiến khác nhau cÅ©ng bình thường nhÆ° mọi khi, không gay gắt hÆ¡n so vá»›i các há»™i thảo trÆ°á»›c Ä‘ây về Ä‘iều hành xăng dầu.

Còn về quan hệ công tác giữa Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Tài chính, tôi khẳng định không có sá»± bất đồng về quan Ä‘iểm Ä‘iều hành xăng dầu. Bởi vì hai bá»™ có cùng má»™t mục tiêu là Ä‘iều hành xăng dầu làm sao để đảm bảo tốt nhất cho nhu cầu phát triển kinh tế và nhu cầu tiêu dùng của nhân dân. Thứ hai là chúng tôi cùng căn cứ trên cùng má»™t hệ thống văn bản pháp lý. Thứ ba là hai bá»™ đều chấp hành các chủ trÆ°Æ¡ng của Chính phủ.

- Vậy theo ông sắp tá»›i Ä‘iều hành xăng dầu nên nhÆ° thế nào để giải quyết những khó khăn hiện nay?

- Về lâu dài, khi nào chúng ta xây dá»±ng hoàn chỉnh má»™t nền kinh tế thị trường định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a, thì xăng dầu cÅ©ng nhÆ° các mặt hàng khác sẽ hoàn toàn tá»± do kinh doanh.

NhÆ°ng từ nay đến khi Ä‘ó, chúng ta sẽ phải trải qua nhiều bÆ°á»›c, má»—i má»™t bÆ°á»›c quyền kinh doanh của doanh nghiệp sẽ được mở rá»™ng hÆ¡n, đồng thời các doanh nghiệp sẽ phải cạnh tranh hÆ¡n. Việc thay đổi Ä‘ó sẽ tiến hành dần dần cho tá»›i khi chúng ta tạo được môi trường cạnh tranh lành mạnh thì các doanh nghiệp sẽ được quyền tá»± chủ quyết định giá.

- Sau cuá»™c tranh luận vừa rồi, ông phải chịu những sức ép nào trong công việc Ä‘iều hành cÅ©ng nhÆ° cuá»™c sống?

- Về cÆ¡ bản tôi không chịu sức ép nào cả. Công việc thì Ä‘ã có chuẩn má»±c, tôi cứ theo chuẩn má»±c để thá»±c hiện. Đối vá»›i cuá»™c sống, tôi nghÄ© rằng sá»± khác biệt về suy nghÄ© và cách làm, tranh luận, thảo luận thậm chí bị hiểu lầm là chuyện bình thường. NhÆ°ng có thời gian thì mọi hiểu lầm sẽ được giải tỏa.

Nguồn tin: Vnexpress