Xăng dầu được xem là má»™t trong những mặt hàng chiến lược và nhạy cảm. Hai “đặc tính” này có lý của nó, bởi cứ nghe phong thanh xăng dầu tăng giá là hàng loạt mặt hàng khác cÅ©ng “ăn theo” tăng giá.

Tưởng rằng xăng dầu tăng giá không gây hại cho người dân nghèo thành thị, hoặc người dân nông thôn chÆ°a từng “cưỡi” lên mô tô, xe máy. NhÆ°ng, thá»±c chất là có, nhất là trong năm 2009 có tá»›i 8 lần Ä‘iều chỉnh tăng giá xăng dầu. Và rồi, má»› rau, quả cà, cân cam… cÅ©ng được thÆ°Æ¡ng nhân khẳng định nhÆ° Ä‘inh Ä‘óng cá»™t là: Xăng dầu tăng giá rồi, phải tăng theo thôi.

Lý giải về câu chuyện tăng giá xăng dầu, các nhà nhập khẩu và kinh doanh xăng dầu thường xuyên thanh minh là: Xăng dầu thế giá»›i tăng, Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên ta cÅ©ng phải tăng, hoặc là nếu doanh nghiệp không tăng thì sẽ lá»— hàng trăm, hàng ngàn tá»· đồng…

Người tiêu dùng chỉ biết tin vào thông báo của cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c, nhÆ°ng câu chuyện về việc lá»— thật, hay lá»— giả thì vẫn còn gây nghi hoặc trong cá»™ng đồng dân cÆ°. Bởi lẽ, đến thời Ä‘iểm này, dân ta Ä‘ã “ngá»™” ra rằng, có những doanh nghiệp đặc biệt nhÆ° Tổng Cty Đầu tÆ° và Kinh doanh vốn Nhà nÆ°á»›c (SCIC), mặc dù hoạt Ä‘á»™ng còn nhiều hạn chế, nhÆ°ng có lãnh đạo SCIC hưởng mức “thù lao” ngất ngưởng lên tá»›i gần 80 triệu đồng/tháng.

NhÆ° vậy, đằng sau các báo cáo là cả câu chuyện dài về tính xác thá»±c và tính văn minh - văn hoá kinh doanh của doanh nghiệp, nhất là người đứng đầu.

Nếu anh chỉ chăm chăm lo đầy túi anh thì túi của Nhà nÆ°á»›c và túi người tiêu dùng - nhân dân sẽ bị thâm thủng. Quy luật về quá trình phân phối không công bằng, tất yếu sẽ gây tâm lý bất an trong xã há»™i.

Quay trở lại câu chuyện về tăng giá xăng “vùn vụt”, trong khi hạ giá kiểu “nhỏ giọt”, nhiều ý kiến đề xuất Chính phủ nên ban hành các văn bản pháp quy để Ä‘iều chỉnh, Ä‘Æ°a hoạt Ä‘á»™ng này vào hành lang pháp lý. Điều Ä‘ó đến nay Ä‘ã thành hiện thá»±c - Nghị định 84/NĐ-CP ngày 15-10-2009 về kinh doanh xăng dầu chính thức có hiệu lá»±c từ ngày 15-12-2009.

Nghị định 84 Ä‘iều chỉnh má»™t loạt các ná»™i dung nhÆ°: Điều kiện cấp giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu (Điều 7); quyền và nghÄ©a vụ của thÆ°Æ¡ng nhân kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu (Điều 9); quyền phân phối xăng dầu (Điều 12); đối tượng thá»±c hiện dá»± trữ lÆ°u thông xăng dầu (Điều 21); nhập khẩu xăng dầu (Điều 23); thuế nhập khẩu xăng dầu (Điều 25); Quỹ Bình ổn giá (Điều 26); giá bán xăng dầu (Điều 27)…

Trong các quy định nêu trên, “Nguyên tắc quản lý giá bán xăng dầu” Ä‘ã và Ä‘ang thu hút sá»± quan tâm của dÆ° luận. Đó là giá bán xăng dầu được thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường, có sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c; thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối có trách nhiệm tham gia bình ổn giá theo quy định của pháp luật hiện hành và được bù đắp lại những chi phí hợp lý khi tham gia bình ổn giá. Thời gian giữa hai lần Ä‘iều chỉnh giá liên tiếp tối thiểu là 10 ngày dÆ°Æ¡ng lịch đối vá»›i trường hợp tăng giá, tối Ä‘a là 10 ngày dÆ°Æ¡ng lịch đối vá»›i trường hợp giảm giá; khi Ä‘iều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu, thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối đồng thời phải gá»­i quyết định giá và phÆ°Æ¡ng án giá của mình đến các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c có thẩm quyền…

Trường hợp các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở giảm trong phạm vi mười hai phần trăm (≤ 12%) so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối phải giảm giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng. Trường hợp các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở giảm trên mười hai phần trăm (> 12%) so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, sau khi cÆ¡ quan có thẩm quyền áp dụng các giải pháp Ä‘iều tiết về tài chính theo quy định của pháp luật (thuế nhập khẩu, Quỹ Bình ổn giá...), thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối tiếp tục giảm giá bán lẻ của mình; không hạn chế khoảng thời gian giữa hai lần giảm và số lần giảm giá.

Hiệu ứng tích cá»±c của má»™t văn bản quy phạm pháp luật còn phải chờ thời gian thẩm định, Ä‘ánh giá của đời sống xã há»™i. Song, ít nhất người dân cÅ©ng bÆ°á»›c đầu thấy an tâm bởi các quy định và các chế định được Ä‘Æ°a ra trong Nghị định 84 của Chính phủ.

báo Thanh Tra